img906

nie pod język ów języka (narodowego na osi ogólności — nieogólnośei⁵'²², przy czym termin „języki ogólny⁵' należy definiować: „używany przez wszystkich członków narodowej społeczności językowej⁵'²³. Jak wynika z diagramu, ogólny charakter ma jedynie język potoczny literacki.

i    .    ..    •

Nieogólne są „podjężyki" literackie: administracyjny, nąukowy, publi-

>

cystyczny, artystyczny, a także supradialekty miejskie i wiejskie, żargony oraz gwary.

Na typologia S, Gajdy zamyka się lista znanych mi .polskich klasyfikacji odmian współczesnej polszczyzny- Jak łatwo zauważyć, różnice pomiędzy poszczególnymi schematami klasyfikacyjnymi są znaczne i w związku z tym pojawiły się różne uwagi krytyczne, poddające w wątpliwość sensowność wprowadzania tego typu systematyk²⁴*

Główne różnice dotyczą:

1)    terminologii, por. np. różne nazwy na określenie języka ogólnego: język literacki, kulturalny, język ogólnonarodowy, ogólnopolski styl, czy na odmiany miejskie: język miejski, gwary miejskie, supradialekty miejskie itp.,

2)    rozumienia pojęcia „język": a) system, b) funkcjonalna odmiana, c) odmiana socjalna i geo-socjalna,

3)    statusu danej odmiany, np. języka (stylu) potocznego wobec innych odmian,

4)    faktycznego istnienia danej odmiany, por. np. odmianę norma-tywno-dydaktyczną, kwestionowaną przez większość autorów.

Ale (oprócz różnic występują też podobieństwa:

"*• —rAv V**v-*- V _

1)    wszyscy autorzy przyjmują dwa warianty języka ogólnego (literackiego): język mówiony i pisany,

2)    -większość stosuje termin Z. Klemensiewicza „język ogólny", większość tez przyjmuje zasadniczy układ opozycji: język ogólny (literacki): gwary ludowe i istnienie odmiany mieszanej, tzw. gwar miejskich, „

3)    wszyscy autorzy przyjmują funkcjonalne zróżnicowanie języka ogólnego, a w obrębie wydzielanych typów nde podlega dyskusji istnienie języka (stylu) artystycznego,

4)    większość wyodrębnia język (styl) naukowy, a w zakresie języka mówionego — język (styl) potoczny.

Niewątpliwie w miarę pełną systematyzację odmian polszczyzny mogą przynieść zakrojone na wielką skalę badania tekstów mówionych

²²    Tamże, s. 55.

²³    Tamże, s. 50.

²⁴    Por. np. artykuł Z. Adamiszyna: Uwagi o zakresie i metodologii badań języka potocznego. Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Z. VIII: „Językoznawstwo”. Opole 1982, s. 55—67.

22