IMGP6665

Chińskie malarstwo na „papierze •    * „

.........    ^yzowyw tsu-so. Technika wykonania i konserwacja    69

D. 14. Rdzeń krzewu bzu czarnego Sambucus nigra użytego do przygotowania materiału do uzupełniania brakujących fragmentów obrazków z Muzeum w Przemyślu (fot. M. Wojtczak)

lach i sprawdzaniu, czy nie nastąpiło rozsz-czelnienie oprawy.

Znacznie trudniejszy jest powrót do albumowej formy przechowywania obiektów. W tym wypadku obiekt jest narażony przede wszystkim na wahania warunków wilgotnościowych. Najważniejsze wydaje się zaopatrzenie każdego albumu w osobne, sztywne pudełko, o dopasowanych wymiarach, które będzie izolowało go od warunków zewnętrznych, nie pozwalając na nadmierną pracę podłoża obrazków i na spłaszczenie ich przy układaniu albumów jeden na drugim. Albumy powinny być przechowywane na półkach w pozycji leżącej.

Optymalne warunki wilgotności dla tego typu obiektów to 60-70% Rh - bardzo trudne do spełnienia w warunkach naszych muzeów - stąd konieczność specjalnie delikatnego traktowania tych zabytków w czasie udostępniania, tak przed, jak i po konserwacji. Wyjściem z sytuacji może być przechowywanie tsu-so, zarówno w czasie ekspozycji jak i w magazynie, w dodatkowo klimatyzowanych gablotach czy kasetach¹⁸.

W celu zachowania obrazków na „papierze ryżowym” w dobrym stanie należy położyć przede wszystkim nacisk na konserwacje zabezpieczającą. Zdecydowanie lepiej jest za-pomegać zniszczeniom, niż liczyć na ewentualną późniejszą konserwację-restaurację zabytku, ponieważ wiele zniszczeń tego delikatnego materiału jest nieodwracalnych.

O-UNESE PAINTINC ON TSU-SO PITH PAPER.

TECHNIOUE AND RESTOPATION

SUMMARY

Tsu-so pith paper is a substratum of water-colour pictures on properly shaped pith of Aralia Papyrifera tree. Tsu-so pictures were imported to Europę in the 18* c. by means of travellers and missionaries. Painting on pith-paper depicted exotic aspects of life of the Chinese people and naturę. Tsu-so was considered useful as painting substratum due to its extraordinary whiteness, velvety aspect of the surface and cellular (non-fibrous) structure of the materiał. Very colourful pictures were created with the use of rather lim-ited colour scalę and finał effect was achieved by pure or whitened paints.

Tsu-so is a ffagile materiał of Iow mechanical properties, non-resistant to folding, crumpling and mechanical damage. In humid environment (60% RH) remains relatively soft and flexible and easy to stretch and drape. In dry atmosphere (40% RH) the materiał becomes extremely brittle and fragile and deteriorates when immersed in water. Deterioration is also caused by setting the pictures in albums by means of silk ribbons.

Restoration works upon tsu-so objects should focus on two issues: preventive consemtion and individual restoration of particular objects. Pre-ventive conservation should comprise improve-ment of storage conditions while fuli restoration treatment should be carried out only on very destructed objects.

It is obviously much better to prevent deterioration than to undertake restoration as many destruction effects are irreversible.

The present work describes the techniąue of tsu-so paintings, the rules of preventive consemtion and basie restoration treatment of objects on pith paper.

'* Małe wymiary tego typu obiektów pozwalają czasami na wykorzystanie np. klimatyzowanych kaset do przechowywania cygar.