IMGP6661

CM**^te malarstwo na „papierze ryżowym” tsu-so. T<

EL 7. Cesarzowa - fragment odwiodą. Sposób podmalo-wania karnacji. Akwarela na „papierze ryżowym”, około 1900 r., kolekcja prywatna. Stan przed konserwacją (fot. M. Wojtczak)

Ł 8. Cesarzowa - fragment Makrofotografia detalu szaty Akwarela na „papierze ryżowym”, około 1900 r., kolekcja prywatna. Stan przed konserwacją (fot. M. Wojtczak)

biel ołowianą. Biel ołowianą wykorzystano jako farbę (do wykonania podmalowań karnacji) oraz jako pigment, na którym osadzono barwniki organiczne (np. róż)⁸. Z barwników organicznych wykorzystano tylko czerń, róż organiczny i karmin. Mimo tak ograniczonej palety malarz osiągał niezwykłą i tak charakterystyczną dla malarstwa chińskiego wielobarwność. Malarz nie mieszał farb. Różne kolory i odcienie uzyskiwał przez podmalowanie innymi barwnikami, bądź przez rozbielenie farb. Poszczególne kolory kładzione były z reguły laserunkowe, jedynie drobne elementy dekoracyjne namalowane były kryjąco.

Malarstwo to charakteryzuje nie tylko egzotyka, dekoracyjność i specyfika ujęcia tematu, ale także, a może przede wszystkim, pfr< yzja, /decydowanie i doskonałość opanowania techniki (ii. 8).

* H I >rrwlrr / I    oj) < ii , » 10—13, 31—33,

Obrazki malowane na „papierze ryżowym” przechowywane w naszych kolekcjach wykazują większy lub mniejszy stopień zniszczenia. Zniszczenia te wynikają przede wszystkim z właściwości materiału użytego jako podłoża. „Papier ryżowy” jest materiałem bardzo delikatnym i mechanicznie bardzo słabym, mało odpornym na za-gniecenia, zgięcia i urazy mechaniczne, (il. 1, 6, 7, 10, 11) W wilgotnym powietrzu (60% Rh) jest w miarę miękki i elastyczny, łatwo daje się napinać i układać, natomiast wraz ze spadkiem wilgoci w powietrzu jego właściwości mechaniczne szybko się pogarszają. W suchym powietrzu (40% Rh) staje się niezwykle kruchy i łamliwy. Natomiast po zalaniu wodą ulega zniszczeniu lub nieodwracalnym zmianom.

Obiekty tego typu znajdujące się w naszych muzeach są zazwyczaj przechowywane w zbyt suchych warunkach wilgotnościowych, co powoduje ich silne popękanie na wiele luźnych fragmentów. Takim zniszczeniom sprzyja również montaż w albumach za pomocą jedwabnych tasiemek (il. 9).

Ze względu na specyficzną gąbczastą strukturę tsu-so jest bardzo wrażliwe na wgniecenia, stąd wiele obrazków posiada trwałe ślady po przesuwających się fragmentach podłoża i urazach mechanicznych (il. 7, 10).