IMG59

ambicje. Dzięki pani Dambreuse, tak jak dzięki Ludwice, tylko na wyższym szczeblu spełnienia, zniesiona zostaje antynom| władzy i miłości, związków uczuciowych i związków z wy, rachowania; nawet pani Moreau czułaby satysfakcję i odżyłyby jej najśmielsze marzenia. Ta miłość mieszczańska, w której Fryderyk patrząc z perspektywy czasu, ujrzy „spekulację nieco bezwstydni przynosi wprawdzie władzę i pieniądze, nie daje jednak ani rozką szy, ani „uniesień” i musi czerpać pożywkę z miłości autentycznej#

Posłużył się swą dawną miłością. Zwierzył jej, jak gdyby to przez nią ich doświai czył, wszystkie uczucia, które wzbudziła w nim niegdyś pani Amoux: tęsknoty, marzenia, niepokoje (SU 314);

Wówczas uświadomił sobie to, co chciał przed sobą ukryć: zawód zmysłów. Nie, mniej udawał szalone porywy namiętności, ale żeby ich doznać, musiał wywoływał w pamięci obraz Rozanety lub pani Amoux (SU 322).

Pierwszy przypadek, który położy kres ambicjom artystyczny® Fryderyka, zdarza się wtedy, gdy musi on wybrać jeden z spośród trzech możliwych sposobów wykorzystania pieniędzy, które właśnie podjął u notariusza; może ofiarować je Amoux, by pomóc mu uniknąć bankructwa (i ocalić panią Amoux), przekazać je Deslau-riersowi i Hussonnetowi, angażując się w przedsięwzięci! literackie, lub też przeznaczyć je na zakup akcji, co proponuje mu pan Dambreuse²⁸;

Pozostał w domu, przeklinając Deslauriersa, chciał bowiem dotrzymać słowa, 1 zarazem wyświadczyć przysługę fabrykantowi. „A gdybym zwrócił się do pani Dambreuse? Lecz pod jakim pozorem prosić o pieniądze? Przeciwnie, to jt powinienem mu je zanieść za akcje węglowe.” (SU 158).

28 ,

Podobną strukturę można odnaleźć w szkicu zatytułowanym Nowoczesś

stadło: „sto tysięcy franków, wokół których krąży nikczemność postaci, potrzebni

są żonie, pierwszemu kochankowi, mężowi. Żona wymusza je przez „łotrostwd?

które każe popełnić młodemu człowiekowi nieprzytomnie w niej zakochanemu;

przeznacza je na kochanka, daje je mężowi nieoczekiwanie zrujnowanemu”, lob

M.J. Durry, Flaubert et ses Projets inedits, op. cit., s. 102.

Nieporozumienie trwa: Dambreuse oferuje Fryderykowi posadę sekretarza generalnego Związku Francuskich Kopalń Węgla wtedy właśnie, gdy Fryderyk śpieszy z pomocą Amoux na prośbę jego żony (SU 165). To właśnie związki łączące go z Amoux, czyli ze światem sztuki za pośrednictwem uczucia do pani Amora, pociągają za sobą upadek możliwości artystycznych Fryderyka, czy też, mówiąc dokładniej, zderzenie wykluczających się możliwości, które nim kierują: miłości szalonej, istoty i wyrazu sprzeciwu wobec ambicji, wobec tego, by zostać odziedziczonym; sprzecznej z tą pierwszą ambicji sprawowania władzy w świecie sztuki, czyli w świecie nie-władzy; kapryśnej i przezwyciężonej ambicji prawdziwej władzy.

Jeszcze jeden przypadek, zrodzony z podwójnej gry i pomyłki, który ostatecznie zakończy wszystkie podwójne gry: pani Dambreuse, dowiedziawszy się, że 12 tysięcy franków, które Fryderyk pożyczył od niej pod fałszywym pretekstem, zostało przeznaczone na ocalenie Amora, czyli także jego żony (SU 351), zarządza za radą Deslauriersa licytację dóbr należących do pani Amora; Fryderyk, który podejrzewa, że kryje się za tym Rozaneta, zrywa z nią. Ostatni traf, archetypiczny przejaw struktury, każe spotkać się pani Dambreuse i Rozanecie nad tym, co „pozostało” po pani Amora. Na zakup przez panią Dambreuse szkatułki pani Amora, który redukuje symbol i symbolizowaną przez niego miłość do wymiernej wartości (1000 franków), Fryderyk odpowiada zerwaniem i, „wyrzekając się dla niej fortuny”, przywraca pani Amora jej status obiektu bezcennego. Fryderyk, umieszczony między kobietą, która miłość kupuje a kobietą, która ją sprzedaje, między dwiema inkar-nacjami miłości mieszczańskiej, świetną partią i kochanką - skądinąd uzupełniającymi się i zhierarchizowanymi tak, jak wielki świat i półświatek - potwierdza miłość czystą, nieredukowalną ani do pieniądza, ani do jakiejkolwiek formy mieszczańskiego interesu. Jest to miłość do tego, co na wzór dzieła sztuki czystej nie jest na sprzedaż, co nie jest zrobione z myślą o sprzedaży. Jak miłość czysta jest sztuką dla sztuki miłości, tak sztuka dla sztuki jest czystą miłością do sztuki.