IMG88 (5)

74

74

szpcsielc. będące szkodnikami w produkcji ogrodniczej i sadowniczej. W warunkach Ic,. nych Phytoseiidae nie odgrywają większej roli z uwagi na ograniczoną (u szkodliwo* szpecieli.

W leśnictwie zwraca uwagę roztocz Pyemotes si olyri Oudrn. należący do rodziny l'\, motidae. pospolity w żerowiskach oglodków. gdzie niszczy jaja i najmłodsze stadia larwalne tych owadów.

6.2.2.2. Pająki - Araneae

Należy tu około 20 000 gatunków rozmieszczonych prawie na całej Ziemi. Spośród gatunków środkowoeuropejskich ponad 400 zamieszkuje lasy (np. w Białowieskim Parku Narodowym stwierdzono obecność 206 gatunków tych stawonogów, a bory sosnowe i drzewostany na gruntach porolnych w Puszczy Człuchowskiej zasiedla około 180 gatunków pająków). Ogółem z Polski znanych jest 675 gatunków pająków należących do 31 rodzin.

Charakterystyczną cechą pająków jest obecność gruczołów jadowych, których ujście znajduje się w szczękciczułkach. Obecność tych gruczołów wiąże się z drapieżnym sposobem zdobywania pokarmu przez pająki. Pająki jako drapieżcę odgrywają znaczną, aczkolwiek niedocenianą rolę w regulacji liczebności różnych owadów, w tym także szkodliwych i pożytecznych (głównie pasożytniczych) owadów' leśnych. Rola ta wynika nic tylko zc znacznej liczby gatunków pająków zajmujących różnorodne nisze ekologiczne w biocenozie leśnej, ale także z ogromnej liczebności w środowisku leśnym, gdzie ich zagęszczenie osiąga 150-250 osobników na 1 nr. Pająki zdobywają pokarm albo w sposób bierny budując sieci (pająki sieciowe), albo w sposób aktywny (pająki wędrujące). Typowymi pająkami sieciowymi są: Linyphiidae. Erigonidae. Araneidae (krzyżakowatc). Theridiidae. Skład gatunkowy ofiar w padających do sieci zależy od miejsca rozpięcia sieci i od jej budowy. Stąd w sieciach pająków każdej z wymienionych rodzin, prezentujących różny typ ekologiczny drapieżcy, giną inne ofiary. W ..plackowale". horyzontalne sieci Linyphia triangularis (Clcrc.) gęsto rozmieszczone na runie różnych typów lasów, na młodych sosnach i świerkach łowi się ponad 150 gatunków owadów należących do muchówek (52%). błonkoskrzydłych. pluskwiaków różnoskrzydłych i równoskrzydłych. chrząszczy i motyli, jak np. zwójka zicloncczka. Prawic połowa gatunków ofiar jest reprezentowana w sieciach tylko przez jednego osobnika, a zaledwie kilka przez, większą liczbę osobników. Omawiany pająk pobiera dziennic pokarm stanowiący od 11 do 26% masy jego ciała. W składzie ofiar innego sieciowego pająka - Theridion pictum Walk. stwierdzono w lesie olchowym 52“* muchówek. 34% chrząszczy i 6% mrówek. Promieniste sieci rozpinają liczne gatunki krzyżaków i \raneus adiantus Walk.. A. cucurbitinus Cl.. A. diademom s Cl.. A. redii Scop). Są one efektywnymi lępiciclami zwójki sosnówcczki i innych motyli w okresie ich masowego pojawu (rys 6.9). Do pająków wędrujących należą pogońce - Lycosidae. do których zalicza się m.in. bardzo rozpowszechnionych w różnych lasach przedstawicieli rodzaju Purdo-su. np P agrestis Wcstr oraz Trochosu. np. T. terricola Thor. Ten ostatni gatunek jest częstym dominantem /grupowań pająków warstwy ściółki borów sosnowych. Należą tu także pająki kraby z rodziny Thomi.sidae. czatujące na ofiarę na roślinach kwiatowych, oraz skakuny - Suhiudae. skaczące na swe ofiary, a często też przebywające w zwiniętych liściach Ich ofiarą pada rn.in. osnuja gwiaździsta intensywność drapicżnictwa pająka /uleży od zagęszczenia ofiary i drapieżcy oraz ich reakcji na różne czynniki ekologiczne -

Rysunek 6.9

Drapieżny pająk sieciowy Agriopebrunneipennis (fot. B. i Z. Schnaider)

sezonowe, pogodowe, biotopowe iip. Stąd ocena ich roli jako regulatorów liczebności jest trudna. Wydaje się. żc pełnią one większą rolę przy malej liczebności '/Rodnika ni/ |t \ likwidacji gradacji.

6.2.2.3. Kosarze - Opiliones

Kosarze są pajęczakami o znacznych rozmiarach ciała kulistego kształtu i bardzo dlii gich. łamliwych nogach. Są to przeważnie formy drapieżne, których ofiarami są 10/nc bez kręgowce glebowe, a m.in. larwy hicgaczowatych. Nie zauważono, łn miały ud/i.il w’ ograniczaniu liczebności szkodliwych owadów leśnych. W biotopach leśnych iuk c