wstęp do teorii polityki img 69

74

leży w gestii władz państwowych i wymaga działań z ich strony, a więc zaangażowania państwa. Z drugiej jednak strony globalny charakter wyzwań i zagrożeń o charakterze ekologicznym wskazuje na nieadekwalność ograniczenia podejścia do bezpieczeństwa ekologicznego wyłącznie do perspektywy pań-stwocentryczoej⁵⁴. Spośród działań, które państwa mogą w tej dziedzinie podjąć, najbardziej istotna jest współpraca międzynarodowa.

Nowe czynniki: gospodarcze, społeczne, ekologiczne budziły zainteresowanie badaczy również z tego względu, że mogły zaostrzać istniejącą już niestabilność i konflikty, w tym zbrojne konflikty graniczne. Do czynników powiązanych z bezpieczeństwem zaczęto zaliczać kontrolę zasobów ropy naftowej, handel narkoty kami, czynniki kulturowe, wyczerpujące się zasoby naturalne. Zwłaszcza zagrożenia o charakterze ekologicznym będą się nasilać wraz ze wzrostem populacji. Równocześnie, wraz z rosnącym znaczeniem nowego szerokiego podejścia do bezpieczeństwa pojawiła się krytyka, dotycząca klasyfikacji nowego typu zagrożeń jako bardziej niebezpiecznych niż militarne. Istnieje jednak zgoda, że nowe postrzeganie wyzwań i zagrożeń dla bezpieczeństwa wymaga innych sposobów jego zapewniania-jako najbardziej skuteczne oceniane są środki dyplomatyczne i współpraca międzynarodowa”.

Równocześnie, u schyłku lat osiemdziesiąty ch XX wieku rozpoczęła się debata na temat granic studiów strategicznych jako pola badawczego, a wraz /. poszerzaniem się pojęcia bezpieczeństwa bardziej adek watne stało się spojrzenie z perspektywy studiów nad bezpieczeństwem (securitystudies), gdzie zawiera się węższe już pojęcie studiów strategicznych⁵⁶. Pojawiły się postulaty, aby całościowa teoria stosunków międzynarodowych w aspekcie dotyczącym pojęcia bezpieczeństwa, obejmowała zagadnienia takie, jak tradycyjne pytanie o przyczyny wojen, strategia odstraszania w kontekście dominacji ofensywnej i obronnej, wpływ nowych technologii na odstraszanie, konflikt i wojnę, kulturowy wymiar bezpieczeństwa- i konfliktów, narodowy proces decyzyjny w sytuacjach kryzysowych i zwyczajnych, zależność (o ile ona istnieje) pomiędzy odstraszaniem, stabilnością! kontrolązbrojeń, wpływ polityki wewnętrznej na politykę bezpieczeństwa, koncepcje bezpieczeństwa w ich wymiarze politycznym, wojskowym i gospodarczym w warunkach regionalnej i globalne j współzależności, podstawy odstraszania konwencjonalnego (przy zmniejszonej roli nuklearnego), przyczyny, rodzaje, strategie i skutki terroryzmu,

⁵⁴ Zob. szerzej Ilyer, op.cit., s. 141. ^si Freetimaa, op.cil., s. 53.

r Zob Ken Booth, „Strategy”, [w:j Groom, T.ight (red.), op.cil., s. 112. Barry Ruzan zdefiniował studia strategiczne jako „tę dziedzinę studiów, która koncentruje się na uZyciu lub groźbie użycia przemocy lub instrumentów przemocy przez jednostki polityczne w celu bądź w obronie ich interesów przed innymi jednostkami politycznymi”. Zob. Barry Buzan, „uChange and lnsecurity« Recon-sidered”, [w:] Stuart ('.roń, Teny Tcrriff (red.), Critical Reflectiam on Security and Chanie, London Portiand, OR: Frank Cass 2000, s. 1.