wstęp do teorii polityki img 141

150

3. Materialne aspekty suwerenności państwa

Suwerenność polityczna państwa oznacza obiektywne możliwości wykorzystania przez nie atrybutów' związanych z posiadaniem suwerenności prawnej. Takie rozumienie pojęcia wskazuje na to, iż. jest to cecha stopniowalna i zależna od wielu czynników o różnej proweniencji. Do czynników tych zaliczyć można:

•    zjawiska i procesy wy stępujące w stosunkach międzynarodowych;

•    aktualna struktura systemu międzynarodowego;

•    typ adaptacji politycznej realizowany przez danego uczestnika stosunków międzynarodowych;

•    rola lub role realizow'ane przez danego uczestnika w odniesieniu do jego środowiska zewnętrznego;

•    ogólny potencja! uczestnika stosunków międzynarodowych;

•    rozumienie pojęciasuwerertności przez poszczególnych aktorów państwowych.

Stosunki międzynarodowe to obszar oddziaływań państw', regulowany istnieniem prawa międzynarodowego tworzonego z woli tychże państw oraz moderowany występowaniem zjawisk i procesów, na powstanie i wystąpienie których państwa nie mają wpływu. Zjawisko, podobnie jak proces wpływa na stosunki międzynarodowe powodując wystąpienie wielorakich skutków na różnych płaszczyznach oddziaływań. Różni się tym, że wpływa na stosunki międzynarodowe w mniejszym zakresie, a skutki tego wpływu są bardziej przewidywalne (można sformułować pewne hipotezy). Proces obejmujący trudną często do określenia ilość wymiarów oddziaływań państw jest długotrwały, zmienny, w związku z. czym jego skutki pośrednie i bezpośrednie są trudne do przewidzenia, zaś liczba skutków nieprzewidzianych może często być dużo większa niż przewidzianych. Do zjawiska można się przystosować, natomiast dynamika procesu oznacza, żc sterowanie nim lub procesy dostosowywawcze są niezwykle trudne.

Niezwykle ważnym czynnikiem, wpływającym na powiększanie się lub kurczenie zakresu suwerenności politycznej jest struktura stosunków międzynarodowych, czyli zespół sprzężeń występujących pomięd/.y elementami systemu, których występowanie jest nieodzowne dla istnienia systemu międzynarodowego oraz zespół sprzężeń między elementami systemu a systemem jako całością⁷¹. Struktura imperialna, hcgcmoniczna, hierarchiczna lub egalitarna mogą występować w obrębie różnego typu systemów międzynarodowych takich jak; zerobiegunowy, unipolarny, bipolarny, tripolamy czy multipoiarny⁷⁷.

Adaptacja państwa rozumianajako proces ciążenia do osiągania stanu równowagi między własnymi potrzebami i interesami, a wymaganiami formułowanymi przez środowisko międzynarodowe i wewnątrzpolityczne ma trzy zasadnicze odmiany:

²¹    Ziemowit J. Pietraś, Podstawy teorii stosunków międzynarodowych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1986, s. i 17.

²²    Ibidem, s. 118.