wstęp do teorii polityki img 150

159

Zdaniem niektórych postmodcmislów, nadszedł zmierzch pańsiwa terytorialnego, granice zanikają, ponieważ są niepotrzebne i hamują rozwój. Świat stał się cyberprzestrzenią w której klasyczne rozumienie suwerenności i geopolityki nie znajduje odniesienia”. Istniejąjednak jednoczesne procesy deterytorializacji oraz rete-rytorializacji w tym samym czasie i na tym samym terytorium, co świadczy o tym, iż terytorium jest nadal ważnym czynnikiem stabilizującym stosunki międzynarodowe. Zmienia się jednak jego znaczenie i zakres. Obecnie można mówić aż o sześciu formach terytorialności:

•    egzystencjalna (zbiorowość ludzka żyjąca w danym miejscu);

•    operacyjna (zbiorowość ludzka działająca na danym terytorium);

• ekologiczna (zbiorowość ludzka zależna od danego terytorium);

•    biologiczna (zbiorowość ludzka zachowująca się w określony sposób na danym terytorium);

• psychologiczna (zbiorowość ludzkazwiązana z. danym terytorium);

•    polityczna (zbiorowość ludzka zorganizowana jako struktura władzy)®.

Zatem również organizacja terytorium ma trzy' wymiary:

•    sztywne granice w obrębie których są tworzone pańsiwa;

•    granice funkcjonalne tworzone w oparciu o konkretną dziedzinę ludzkiej aktywności;

•    granice tworzone w oparciu o spersonalizowane układy władzy”.

Skoro granice państwa przcstąjąbyć sztywnymi liniami odgraniczającymi go od jego środowiska zewnętrznego, a państwo działa także w granicach funkcjonalnych, społeczeństwa zyskały możliwości przemieszczania się na niespotykaną dotychczas skalę. Migracje w skali regionalnej czy nawet globalnej stały' się zjawiskiem powszechnym zmieniającym znaczenie pojęcia oby w'alelslwa czy narodowości⁵⁰.

Również pojęcie władzy staje się wieloznaczne w tym kontekście. W granicach funkcjonalnych państwa dzialająnic tylko struktury państwowe, ale także, a może nawet przede wszystkim, struktury- i podmioty pi izapaństwo we. Oznacza to relatywizację władzy państwa i podmiotowe rozszerzenie procesu decyzyjnego. Wskazuje się nawet na zjawisko przechodzenia od świata państw- suwerennych do świata postsuwc-rennego, powodowane następującymi czynnikami: pruli fetacją państw, wzrostem współzależności między państwami wpływającymi na sposób zarządzania danym państwem, solidamościąi współpracąmiędzynarodową, które zmuszajądo ponoszenia wspólnych kosztów oraz dająmożliwości korzystania wraz innymi państwami z korzyści, nieogra-nicznnąmożli wośriąkomunikac ji, która spowodowała spadek znaczenia terytorialności,

*^? Thomas Forsberg, „Bcyond Soweignty, Within Temtoriality: Mapping the Spacc of Late-Modcm (Goo)Politics", Cooperation and Cunfiict, 1996, Vot. 31, No. 4, s. 35S-386.

** Ibidem, s. 359-362.

” Ibidem, s. 363.

¹⁰ Por. Kurt Mills, Permeable Borders: Humań Migrollon andSovereIgnty, Notrc Damę: IN: The Joan B. Kroć Instituc for International Peace Studies 1994.