IMG80

i sposób rozumienia przez nie całokształtu sytuacji rodzinnej, jego* dojrzałość uczuciowa i społeczna, stopień przywiązania do j«tnegcP^uo obojga* rodziców czy wreszcie jego indywidualne właściwości. Tak np. rozwód, uważany za oczywisty symptom głęboko zaawansowanej dezintegracji życia rodzinnego, nie przy-czynią się na ogół w sposób automatyczny do społecznego nieprzystosowania dziecka. Decyduje o tym przede wszystkim rozluźnienie lub zerwanie więzi macierzyńskiej lub ojcowskiej z dzieckiem. Utrzymywanie stałych kontaktów z dzieckiem po rozwodzie rodziców stwarza jedyną szansę uchronienia go przed przykrymi i dramatycznymi następstwami uregulowanego prawnie rozkładu rodziny.

Dziecko pozbawione więzi emocjonalnej z naturalnym środowiskiem rodzinnym, zaczyna szukać jej namiastki poza domem i to przeważnie wśród osób równie nieodpowiedzialnych za wychowanie, jak jego rodzice. Przekonują o tym badania przeprowadzone w kraju i za granicą. Na przykład w badaniach prowadzonych przez H. Spionek (1956) w latach 1950—1951 ustalono, że aż 61% nieletnich przestępców pochodziło z rodzin rozbitych. Natomiast w badaniach z lat 1964—1967, dokonanych pod kierunkiem M. Przełącznikowej i M. Susułowsklej (1974, s. 243), stwierdzono, że wśród dzieci w wieku 3—13 lat sprawiających trudności wychowawcze było tylko 16% dzieci pochodzących z rodzin rozbitych. Wyniki tych ostatnich badań sugerują, że rotbide rodziny nie jest jedyną i najważniejszą przyczyną powstawania trudności wychowawczych. Nierzadko pozornie scalona rodzina, która w istocie rzeczy pozbawiona jest głębszych związków uczuciowych, jest de facto jednym z głównych źródeł nieprzystosowania społecznego.

Dezintegracja żyda rodzinnego wywiera szkodliwy wpływ aa rozwój dzieci i młodzieży nie tylko wskutek ciągłych kłótni i wzajemnych utyskiwań rodaków, lecz także i uwagi aa kh onbiity stosunek do drinka. Staje się ono często przedmiotem przetargu tadihów i nierzadko pewnego rodzaju „parawanem**, aa którym ukrywają oni rmczywiete motywy tooonych przez aśch grmaak DMu bers* tu aa akhie mię ..kozia ofiarnego ~

I a reguły jmt eeobą najbardziej poaakodowaaą w nwgi j wają cym ssę dramacie radiiwaym