IMG 72 (5)

Pafos, córka -> Pigmaliona (rzeźbiarza z —»Cypru) i kobiety powstałej z ożywionego posągu. Jej imieniem nazwano miasto Pafos na ptd.-zach. wybrzeżu Cypru, gdzie znajdowała się słynna świątynia —»Afrodyty. Starożytni autorzy mówią także o Patosie, synu Pigmaliona. Prawdopodobnie byt on ojcem króla Cypru —> Kinyrasa, założyciela miasta Pafos.

Palajmon, bóg morski. —»Zeus przemienił w niego Meli-kertesa, syna króla Orchomenos —»Atamasa i —»Ino. Patrz także Dedal, Portunus.

Palamedes, syn —» Naupliosa, króla Eubei i —» Klimeny. Uczeń —> centaura —> Chirona. Dzięki swej nadzwyczajnej przebiegłości wykrył podstęp —» Odyseusza, gdy ten, broniąc się przed wyprawą na —> Troję, udawał obłąkanego. Stał się też ofiarą zawiści —»Agamemnona, —> Diomedesa i Odyseusza, którzy zazdrościli mu sławy. Z powodu podrzuconych mu przez przeciwników i odnalezionych w jego namiocie pieniędzy i listu jakoby od —» Priama został niesłusznie oskarżony o zdradę i ukamienowany. U tragików był R wynalazcą i poetą. Uznawano go za wynalazcę m.in. dodatkowych liter alfabetu, miar i wag, gry w kości i warcaby oraz stopni wojskowych. Sofokles i Eurypides napisali tragedie zatytułowane Palamedes, które zaginęły. • Według pisarza greckiego Pauzaniasza (ok. 115-180), autora Wędrówki po Helladzie (przet. J. Niemirska-Pliszczyńska), Polignot z Tazos namalował obraz Palamedes i Tersytes grający w kości (V w. p.n.e.). Portret R widnieje na malowidłach wazowych.

Pales, rzymskie bóstwo pasterzy i hodowców bydła. Pierwotnie wyobrażane pod postacią mężczyzny, później kobiety. Ku czci P. obchodzono 21 kwietnia święto Parilia (lub Palilia). Rolnicy czyścili wtedy chlewy i ozdabiali je zielonymi gałązkami. Pasterze zaś palili słomę, przeskakując przez płomienie. Tego samego dnia świętowano rocznicę założenia Rzymu (753 p.n.e.). Niektórzy od R wywodzą nazwę wzgórza Palatyn, choć w rzeczywistości

Pallas Atena

Pan • 279

nazwę tę należy łączyć z imieniem Pallanta, praojca Arka-dyjczyków.

palestra, w starożytnej Grecji była to szkoła zapasów i boksu. Jedna z takich szkół znajdowała się w -»Olimpii na Peloponezie, zbudowano ją w III w. p.n.e. W pobliżu tej p. tworzył w swej pracowni najwybitniejszy rzeźbiarz grecki, Fidiasz (ok. 490-420 p.n.e.).

Pallas,¹ przydomek -> Ateny, który bogini przejęła na cześć zmarłej przyjaciółki z lat dziecięcych, córki -> Trytona, którą przez przypadek zabiła. Inna legenda, mało zresztą prawdopodobna, głosi, że jest to imię giganta, którego zabiła bogini w czasie buntu gigantów przeciw bogom Olimpu. Święte posążki Ateny (palladium), które miały chronić miasta, wywodzą swą nazwę od przydomka bogini. ² P. jest imieniem często występującym w mitach tak greckich, jak i rzymskich, np. nazywał się tak tytan P., syn Kirosa i Eurybii. Patrz także Erechtejon, Nike, Nisos, Styks, Zelos.

Pan (rz. —» Faun - ‘pasterz’, ‘karmicie!’ od gr. Paon), syn —> Hermesa i —> nimfy -> Dryope (lub nimfy m Kallisto i —> Zeusa). Opiekun pasterzy i trzód, zamieszkujący lasy i góry. Uchodził za dobre bóstwo opiekuńcze, lecz jego przeraźliwy głos, rozlegający się wśród leśnej ciszy, wzbudzał ogromny lęk. Od niego też wywodzi się określenie „paniczny lęk” (matkę na jego widok ogarnął strach). Uznawany byt za wynalazcę —> syryngi. Słynął z podbojów miłosnych. Zabiegał o względy pięknej nimfy -» Syrinks, która wolała rzucić się do wody, a później przemienić w trzcinę, niż zostać jego kochanką. W sztuce R przedstawiany był z koźlimi nogami i różkami na głowie, z syryngą w ręce, w towarzystwie nimf i —»satyrów. • Zachowały się jego liczne wizerunki na malowidłach wazowych, dużo posążków, malowideł ściennych (np. Pan z nimfami z Pompejów, I w. n.e.), mozaik. Na jego cześć powstał XIX Hymn do Pana [Hymny Homeryckie, przeł. W. Appel): „Muzo, opowiedz o miłym, dwurożnym potomku Hermesa, / Hałas lubiącym i koźle mającym kopyta i nogi. / Leśną on łąką przemyka z nimfami skorymi do tańca, / Które po górskich szczytach stąpają dla kóz niedostępnych, / R wzywając, boga pasterzy, o włosie wspaniałym, / W kudły splątanym, któremu śnieżyste wszystkie wyżyny / Los dał w udziale i gór wierzchołki, i szlaki skaliste”. Wiele ceramicznych posążków R powstało w pracowni R Picassa. Kantatę Spór między Apollinem i Panem skomponował

_