IMG74

Zagadnienie to podejmuję w niniejszych uwagach. Wicie bowiem naj-rszych publikacji zezwala nie tytko na podtrzymanie poglądu o strefowym Iziale, lecz też na dokładniejsze naświetlenie procesu kształtowania się ieży granicznych o długotrwałej metryce.

W zakresie pogłębienia znajomości problematyki wczesnych faz epoki zu w dorzeczach Odry i W isły, archeologia polska poczyniła w ostatnich sach istotne postępy, odzwierciedlające się w licznych pracach syntetycz-h i monograficznych. Dla poznania bazy źródłowej, a także stratyfikacji eisk kulturowych z eneolitu i wczesnej epoki brązu na Wyżynie Małopol-j, ważne elementy wnosi opracowanie A. Kempistego (1978). Charakte-yee kultury unietyckiej w dorzeczach Odry i Warty poświęcona jest dwu-oiowa monografia W. Sarnowskiej (1969 i 1975). Syntetyczne ujęcie cało-;ałtu problematyki wczesnej epoki brązu w Polsce przedstawił J. Maclinik '7), a zespołów tzw. kultury przedłużyckiej — M. Gedl (1975 i 1977). :ońcu w ramach tomu III Prahistorii ziem polskich (1978) ukazało się syn-czne opracowanie problematyki wczesnych faz epoki brązu na ziemiach kich pióra J. Machnika, £. Gedigi i J. Miśkiewicza. Stanowi ono podsumo-ie dotychczasowego stanu poznania całokształtu tej problematyki, rez-zonej na tle europejskiego nurtu rozwojowego. \V^Tspomnieć wreszcie wy-lie o licznych, mniejszych opracowaniach oraz artykułach dyskusyjnych, szących nowe elementy poznawcze do tej problematyki¹⁸, dimo wszystko jednak aktualny stan znajomości, zwłaszcza osiedli, cmen-ysk, skarbów itp., a także poszczególnych kategorii zabytków ruchomych, napawa optymizmem. Dotyczy to przede wszystkim ich terytorialnego ępowania; liezre regiony w obrębie Śląska, Małopolski oraz południowej kopolski, nie mogą być jeszcze w tym zakresie dokładniej scharakteryzo-i. Również klasyfikacja szeregu Znalezisk i zespołów ma w wielu wypad-wciąż jeszcze charakter kontrowersyjny. Wymaga to więc poddania tych riatów ponownej weryfikacji typologicznej i clironologicznej, zmierzającej i. do wydzielenia form lokalnych, a tym samym do poznania szczegółów »u rozwojowego oraz jego synchronizacji z podobnym procesem, nie i w innych częściach ziem polskich, lecz zwłaszcza w obrębie Kotliny Kar-iej.

oniższe uwagi dotyczą sytuacji we wczesinoh fazach opoki brązu na irach na północ od Karpat i Sudetów. Pragnę jo ograniczyć do przedsta-a przede wszystkim zagadnień dyskusyjnych, tyczących ogólnych ten-i rozwojowych, datowania i synchronizacji zespołów kulturowych, taszcza wykazania taktu ciągłości osadniczo-kultunwej tych terenów, odkreślenia dostrzegalnych zmian w tyra zakresie, ówczesnych dziejach jiohidniowcj części Polski ważne miejsce zajmuje na którą przypadał rozwój tzw. kultury przedłużyckiej oraz kultury ieckiej. Oba zespoły uznać należy z jednej strony za łącznik między

Zob. biblię asfię załączoną do niniejszego opracowania.

ugrupowaniami, powstałymi na bazio olomontów cp iszn urowych i kultury Chłopice-Yesele oraz wielkiego ugrupowania, zwanego kultura uuiotycką. W kontekście natomiast późniejszych dziejów tych ziem, obie wspomniane kultury stanowią ważne ogniwo w procesie genetycznym i rozwojowym kultury łużyckiej.

Już w ciągu BAj w omawianej części ziem polskich zaznaczył się pierwszy wyraźny podział na stefy zachodnią i wschodnią, przy czym granica między nimi przebiegała niemal poludnikowo (rye. 1). Pierwszą z tych stref reprezen-

strzyzowska (stur-(tzw. tyj) Dobre); : .1. Maolimka (w:

l<vo. 1. Kultury woseanobrązowe w dnr/rczu Odry i Wisły: 1 — kult uru Chłopic Voseld (strofy A i Ił): 2 — kultura tuierzanowiok.i (starsza fu za); 3 —'kultur:

-/u faza); 4 kultura imion oka (starsza faza); 5 grupa kujawski i; — kultura iwieńskn; 7 — kultura grobsko-Snuardowska. Wodk

PZP, t. 111. 1H711, s. 80 rvo. 12).

j.-,.i_ l. Oivilisii.tions du liioitzo auoioii (t)i)t-■ lo bassitt ■ f - 1 Odtr el d< lii \ is(uJo: [ otvi-lisation dc Chlopico-Yeseló (zmieś A ot Ił): 2 — oivilisat ton de Mierzatmwioi■ (jtluisi' plus aa-cieiuie); 3 — oivilisati«u do Strzyżów (pluise plus auoiojme); 4 neilisutioii dUtuHice (phase plus aucienne); 0 — grupo de Couiavie (type elit Dobre); 6 — cmlisation tl'lwno; •j — civilisation de drobią-Śtniardowo, D'aprós J■ Machnik (dans PZP, vol. Hi, 1S7H,

n tn (t«    .»    (r.e.lti