IMG99

ciej i mają większy zakres.

Integracja, współdziałanie i współzależności zadań współczesnej nauki w zakresie działań informacyjnych wymuszają traktowanie jej w kategoriach infrastruktury, |^_r tworzona współcześnie w celu wykorzystania gwałtownie zmienionej i wciąż zmieniającej stę technologii informacyjnej w badaniach naukowych nazywana jest informatycy n;| infrastrukturą nauki (IIN), cyberinfrastrukturą (yberinfrostructure) czy e-Nauką (e. Science).

Początkowo termin „infrastruktura'' stosowano dla instalacji wojskowych, później

²¹W cip nieco ponad 25 lat (1980-2006) powstało osiem generacji procesorów komputerowych. W ty_m okresie czas dostępu do RAM spadł i ok 50 ns do 2 ns (25 razyk a liczba tranzystorów w CPU wzrosła z ok 29 l)i w procesorze 8086 do 300 min w Core 2 Duo (podwajanie co ok. 18 mieś.). Podobne dane, dotyczące wydajności układów scalonych, podaje lakte Manuel Castclls (Castclłs 2008, s. 54). Wzrost lego typu (wykładniczy) obserwuje się w rozwoju większości elementów sprzętu komputerowego, co zgodne jest z tzw. prawem Gordona Moorca, współzałożyciela Intelu, sformułowanym w 196$ r. i aktualnym do dziś.

* Middleware (oprogramowanie pośredniczące) jest to rodzaj oprogramowania służącego do komunikacji aplikacji użytkownika z bizami danych lub innymi sciweramitohigami. Znajduje się ono pomiędzy siecią a aplikacjami. Oprogramowanie to pozwala na połączenia pomiędzy zasobami sieciowymi, które bez niego są odseparowane od siebie. Wykorzy stanie mddłeware ułatwia tworzenie aplikacji, gdyż uniezależnia je od zastosowanego rodzaju bazy danych. Tworzone jest w celu ułatwienia korzystania i rozpowszechniania zasobów, takichyak komputery, dane, sieci, instrumenty oraz do wspomożenia współpracy i komunikacji w badaniach naukowych i edukacji. Obecnie, wobec rozwoju aplikacji wielowarstwowych, middleware zyskuje na znaczeniu.

■ Według Piotra Sienkiewicza nowe struktury lego społeczeństwa powstają równolegle do kontinuum da-ne- informacja-u iedza-mądroić (zob. p. 2.4). Nowe klasy społeczne obejmuję .proletariat", funkcjonujący na poziomie danych, posługujący się ICT w celu realizacji podstawowy ch funkcji; „profesjonalistów", „klasę średnią”. działających na poziomie informacji, dla których ICT jest narzędziem pracy, oraz „nomenklaturę", dla której dostęp do wiedzy i mądrości jest środkiem realizacji dalekosiężnych celów (Sienkiewicz 2006, s. 69).

dow-s/olkiol) struktur, mających podstawowe /ruic/cnic dla rozwoju ws/ełkich d/icd/in gospodarki. Cechą charakterystyczną ka/cłcj infrastruktury jest jej głębokie /.ikorzcnicnic w innych strukturach, społecznych i technologicznych, w sposobach wykonywania działań i pracy, przez co jest ona bardzo Iransparentnn w takim znaczeniu, że nie musimy zastanawiać się nad sposobami jej stosowania czy współdziałania z nią. Podczas prowadzenia samochodu jesteśmy „zakorzenieni" w fizycznym systemie dróg i usług towarzyszących (np. stacje napraw i benzynowe), ale także w społecznym systemie przyznawania prawa jazdy i funkcjonowania zasad kodeksu drogowego Infrastruktura ta staje się bardziej widoczna dopiero w wyniku awarii; jej istnienie jest lepiej uświadamiane, gdy przestaje działać. Infrastrukturę buduje się na powierzchni zainstalowanej bazy; jest ona tworzona w postaci kolejnych, modułowych przyrostów, nie jednocześnie w każdym miejscu elementy infrastruktury mogą współdziałać ze sobą oraz rozwijać się dzięki tworzeniu i stosowaniu standardów i uzgodnień dotyczących konwencji społecznych. Przykładem może być obecnie istniejąca globalna infrastruktura telekomunikacyjna, powstająca na wcześniej działającej bazie, która budowana była w wielu miejscach przez ponad sto lal, a globalny zasięg uzyskała kilkadziesiąt lat temu.

Z kilku powodów infrastruktura informatyczna jest mniej widoczna niż infrastruktura fizyczna. Wiele jej elementów składowych, takich jak szybkie sieci i zaawansowane ośrodki obliczeniowi¹, jest rozproszonych i ukrytych przed użytkownikiem końcowym. Inne elementy infrastruktury informatycznej, na przykład oprogramowanie, proces projektowania, umiejętności ludzi i know-how, nie ma charakteru fizycznego, namacalnego. Infrastruktura ta często nic jest jeszcze wystarczająco dojrzała do osiągnięcia takich cech charakterystycznych, jak zakorzenienie, transparenlność czy globalny zasięg. Istotny jest także fakt, że infrastruktura informatyczna powstawała i była wdrażana dość gwałtownie (w krótkim czasie), w związku z czym konieczne było zapewnienie szerokiego udziału pracowników nauki i innych specjalistów w jej konstruowaniu. Podobnie jak dla innych rodzajów infrastruktury, ważne jest podejmowanie właściwych decyzji już w trakcie planowania i budowy IIN, gdyż po stworzeniu infrastruktury informatycznej będzie dużo trudniej zmienić lub poprawić zasady jej działania.

Amerykańska National Science Foundation (NSF) stosuje termin cyberinfnisiniciu-re dla infrastruktury rozproszonej technologii komputerowej, informacyjnej i komunikacyjnej [Atkins i in. 2003]. IIN w USA pozwala na integrację w sieci (szczególnie w Internecie) różnego rodzaju narzędzi informatycznych, takich jak sprzęt obliczeniowy (do przetwarzania danych i sieciowy), sensory cyfrowe, obserwatoria, urządzenia służące prowadzeniu eksperymentów i inne przyrządy badawcze oraz współdziałające usługi i narzędzia softwareowe stanowiące zestawy oprogramowania aplikacyjnego i middlcwa-re. Równie ważnym elementem IIN, jeśli nic najważniejszym, są odpowiednio przygotowani ludzie: interdyscyplinarne zespoły i specjaliści od technologii informacyjnej, mający doświadczenie w zakresie projektowania algorytmów, analiz systemowych i tworzenia aplikacji, mogący w pełni wykorzystać możliwości IIN do tworzenia, rozpowszechniania i archiwizacji naukowych danych, informacji i wiedzy. Stwarza ona więc warunki do współdziałania technologii, praktyk społecznych, organizacji pracy oraz standardów. Twórcy amerykańskiej cyberinfrastruktury stwierdzają, że podobnie jak infrastruktura fizyczna niezbędna jest dla ekonomii przemysłowej, tak infrastruktura informatyczna konieczna jest dla ekonomii wiedzy.

Raport Daniela Atkinsa wskazuje na dwa poziomy IIN: techniczny i organizacyjny, opisując je następująco:

•    Infrastruktura techniczna składa się m.in. z middleware, aplikacji, protokołów wymiany danych i jest (lub może być) stosowana we wszystkich dziedzinach wiedzy.

•    Infrastruktura organizacyjna tworzona jest przez politykę instytucjonalną w obrębie nauki i ulega większym wpływom zasad prawa i norm społecznych - wymienić tu można prawo dotyczące własności intelektualnej, tworzenie i adaptację standardów w obrębie