IMG 12 (2)

prawdę skuteczne. Niewątpliwie sprzyja temu szczególnie jego postawa demokratyczna, przepojona życzliwością i zrozumieniem spraw uczniów, umożliwiająca im aktywny udział w omawianiu i rozwiązywaniu problemów, sprzyjająca podejmowaniu wspólnych decyzji i ich wykonaniu przez uczniów. Postawa taka pozwala z czasem również na występowanie uczniów w roli autentycznych współorganizatorów stosowanych technik wychowawczych.

Możliwe są również inne błędy, np. nieliczenie się z panującą w klasie sytuacją wychowawczą i związany z tym niewłaściwy dobór problemu jako głównego przedmiotu danej tecfhniki lub brak wystarczającej troski ze strony nauczyciela i uczniów o pełną realizację podjętych postanowień.

Należy również pamiętać, iż zastosowanie technik wychowawczych w zapobieganiu i przezwyciężaniu nieprzystosowania społecznego uczniów może odegrać doniosłą rolę, zwłaszcza w ścisłym powiązaniu z ogólną strategią wychowawczą szkoły. Nie stanowią one bowiem — jak wiadomo — jakiegoś uniwersalnego środka przeciw wszelkim przejawom nieprzystosowania społecznego uczniów. Zresztą ltfkt chyba z ceniących się pedagogów lub psychologów nie odważyłby się z pewnością zaryzykować twierdzenia, iż dysponuje takim właśnie środkiem. Nieprzystosowanie społeczne uczniów — jako zjawisko nadzwyczaj złożone i uwarunkowane wieloczynnikowo — wymaga wielostronnego oddziaływania wychowawczego. Zarysowane techniki są więc tylko jednym z możliwych sposobów wywierania wpływów wychowawczych, nie umniejszających w niczym skuteczności innych form pracy z uczniami trudnymi. Niemniej stosowane z umiarem i przez nauczycieli należycie przygotowanych pedagogicznie mogą oddać niemałe usługi, zwłaszcza podczas prowadzonych przez nich godzin wychowawczych.

4. WSPOMAGANIE I MOBILIZOWANIE UCZNIÓW DO NAUKI

W pracy pedagogicznej z uczniami trudnymi zachodzi także konieczność specjalnego ich wspomagania w zakresie osiągnięć szkolnych i mobilizowania do nauki podczas godzin wychowawczych. Wiadomo bowiem, iż niepowodzenia w nauce szkolnej są zazwyczaj pierwszym sygnałem pojawienia się przejawów nieprzystosowania społecznego w szkole, a nierzadko stanowią również ważną ich przyczynę. Dlatego też niepowodzenia w nauce uczniów trudnych powinny, być przedmiotem szczególnych zainteresowań ze strony wychowawcy klasy. Może on m.in. zająć się wdrażaniem uczniów do stosowania podstawowych zasad technologii pracy umysłowej oraz mobilizowaniem do nauki podczas okresowego podsumowania osiągnięć szkolnych klasy.

Wdrażanie uczniów trudnych do przyswajania sobie podstawowych zasad technologii pracy umysłowej odbywać się może w formie pogadanki lub wprowadzenia' i dyskusji. Pogadankę wygłaszają z reguły sami uczniowie. Dobrze się dzieje, gdy przygotuje ją zespół uczniowski przy pomocy całej klasy, np. wszyscy uczniowie mogą przed daną godziną wybhowawczą omówić metody pracy umysłowej z rodzicami lub osobami, które uważają za kompetentne w tej dziedzinie. Mogą również przeczytać pewne fragmenty z książek J. Rudniańskiego lub czasopism młodzieżowych. Nie bez znaczenia jest także przeprowadzenie przez uczniów wywiadu, np. z nauczycielem, psychologiem lub nawet bardziej doświadczonymi uczniami z klas wyższych. Powodzenie dobrze zorganizowanych godzin wychowawczych na temat zasad technologii pracy umysłowej zależy jednak w głównej mierze od właściwego przebiegu dyskusji uczniów. W dyskusji takiej poszczególni uczniowie konfrontują swe opinie ze stanowiskiem całej klasy. Konfrontacja taka umożliwia dokonanie pewnych poprawek i zmian w dotychczasowych metodach uczenia się. Przede wszystkim zaś mobilizuje do poszukiwania coraz to lepszych metod i staranniejszego wykonania zlecanych przez szkołę zadań.

Dyskusję może niekiedy poprzedzić pogadanka nauczyciela lub

II — Trudności wychowa' szkole 177