IMG189 (2)

z pierwszej sekwencji, które następnie występują w drugiej, już są obecne, znane słuchaczowi lub Czytelnikowi i włączanie nowych postaci odpowiedniej kategorii jest zbyteczne. Zdarza się jednak, że w drugiej sekwencji narrator zapomina np. o pomocniku z pierwszej sekwencji i każe bohaterowi ponownie go pozyskiwać.

Odrębnej uwagi wymaga również sytuacja, w której występuje macocha. Jest ona obecna od razu albo w opowieści mówi się o tym, że umiera pierwsza żona starca i żeni się on z inną kobietą. Poprzez powtórne małżeństwo starca do bajki wprowadza się przeciwnika. Następnie przychodzą na świat córki, które również są przeciwnikami bądź uzurpatorami.

Wszystkie te kwestie można by opracować bardziej szczegółowo, ale do ogólnych rozważań morfologicznych wystarczą powyższe stwierdzenia.

VIII. O atrybutach działających postaci i ich znaczeniu

„Nauka o formach Jest nauką o przekształceniach’ ’.

Goethe

Badanie protagonistów oparte na spełnianych przez nich funkcjach, podział na kategorie i badanie form pojawiania się osób działających w bajce mimo woli prowadzi do zastanowienia się nad kwestią postaci bajkowych w ogóle. Wyżej zdecydowanie odgraniczyliśmy kwestię kto działa w bajce od kwestii działań jako takich. Nomenklatura i atrybuty protagonistów są to zmienne wielkości bajki. Przez termin atrybut rozumiemy całokształt wszystkich cech zewnętrznych postaci: wiek, płeć, status społeczny, wygłąd zewnętrzny, jej cechy szczególne itd. Atrybuty służą do nadania bajce malow-niczości, piękna i uroku. Kiedy mowa o bajce, przede wszystkim przychodzi na myśl, oczywiście, baba-jaga z jej chatką, wielogłowe smoki, królewicz Iwan i piękna królewna, magiczne konie latające i wiele innych. Ale jak już stwierdziliśmy, w bajce jedną postać łatwo zastępuje inna. Zmiany te mają swoje, nieraz

157