IMG522

148 (De)Kortstrukcje kobiecości

rzędność; może być tak, że butch nawet nie potrafi prowadzić samochodu, choć go myje” (jw-> 363). Laporte próbuje więc obalić stereotypowy sposób widzenia tej relacji przez feminizm lesbijski, w którym butch miałaby być stroną aktywną i posiadającą władzę, femme zaś pasywną i podporządkowaną. „Można powiedzieć, że butch jest aktywnie pasywna, a femme pasywnie aktywna”. Stanowią więc jeden z wielu przykładów na to, że rzeczywistość znacznie przekracza stereotypy ról płciowych i że kobiecość i męskość mogą być ujawniane na tysiące sposobów, a różnorodność zachowań ludzkich jest znacznie bogatsza, niż pozwala na to heteroseksualne społeczeństwo.

Tekst Rity Laporte był jedną z ostatnich prób poważnego potraktowania problemu relacji butch/femme w ramach kultury lesbijskiej, zanim feminizm lesbijski zmusił do całkowitego ukrywania i przemilczania tej relacji. Jak podają Phelan i Blasius w antologii najważniejszych tekstów w historii ruchu gejów i lesbijek w Ameryce, odrzucenie jej przez Daugh-ters of Bilitis miało wszakże inne przyczyny niż sprzeciw wyrażany wobec niej przez feminizm lesbijski. W DOB przede wszystkim obawiano się, że relacja ta wzmocni heteroseksualne uprzedzenia w stosunku do osób homoseksualnych i stąd w jakiś sposób usprawiedliwi prześladowania, w ramach feminizmu lesbijskiego zaś odrzucano ją ze względu na reprodukcję patriarchatu. Uważano, że butches chcą być mężczyznami, femmes zaś wspierają tradycyjną kobiecość, podczas gdy ideałem ruchu była jedność, która miała się wyrażać w podobieństwie stroju i zachowania (Phelan i Blasius 1997).

Znaczna część prób rewaluacji zjawiska przyszła ze strony samych wykluczonych, które na początku lat osiemdziesiątych rozpoczęły kampanię na rzecz włączenia relacji butchl femme do historii lesbianizmu czy też przywrócenia jej w tej historii właściwego miejsca. Joan Nestle, współzałożycielka Lesbian Herstory Archive w Nowym Jorku, to jedna z czołowych i pierwszych badaczek zajmujących się tym problemem. Krytykuje ona przekonanie, na którym ufundowany

Inne kobiety - problem wykluczenia mniejszości... 149

jostal konstrukt „kobiety identyfikującej się z kobietami”, przede wszystkim za wykluczenie lesbijskiego seksualnego wyboru, przemilczanie lesbijskiego pożądania, represję seksualności. Figura „kobiety identyfikującej się z kobietami” to retoryczny zabieg wymazujący możliwość zaistnienia innych niż romantyczna przyjaźń relacji między kobietami, a postrzeganie lesbianizmu bardziej jako wyboru politycznego niż seksualnego doprowadziło do tworzenia lesbijskiej tożsamości przez wykluczenie różnorodności zachowań seksualnych, powodując liczne „puste miejsca w historii” (Nestle 1987, 10). Autorka chce przywrócić treść tym pustym miejscom w historii, wierząc, że to, co osobiste, jest również historyczne: „To dlatego zawsze wzdrygam się, gdy aktywiści gejowscy mówią, że jesteśmy czymś więcej niż nasza seksualność, czy też gdy celebrujące lesbijską kulturę lesbijki feministki czynią to kosztem pomniejszania żądzy i pożądania, uwiedzenia i spełnienia. Jeśli jesteśmy ludźmi, którzy sprowadzają na ziemię historię z jej wyżyn marmurowych sal, jeśli umieścimy pożądanie w historii, jeśli udokumentujemy, w jaki sposób kolektywna erotyczna wyobraźnia kwestionuje i modyfikuje monolityczne społeczne struktury, takie jak płeć kulturowa, jeśli zmienimy pojęcie kobiety jako wybierającej pozycję ofiary poprzez nasze publiczne wystąpienia i prywatny styl, wtedy z pewnością nie potrzeba będzie żadnych przeprosin. Bycie istotami seksualnymi jest naszym darem na świede” (jw.).

Nestle przeciwna jest kreowaniu czystości i jednowymiaro-wości lesbijskiej kultury kosztem odcięcia się od gejów, prostytutek, transseksualistów: „Pozwalając sobie na portretowanie siebie jako dobrych dewiantów, godnych szacunku, tracimy więcej niż możemy zyskać” (Nestle, za: Martin 1996, 114). Wskazuje raczej na ważność tych powiązań, wspólnotę walki o przetrwanie oraz niemożność ustalenia wyraźnych granic, ostatecznego stwierdzenia, gdzie jedna kategoria się kończy, a druga zaczyna. W świecie, który opisuje - kulturze amerykańskich barów lat pięćdziesiątych - te wszystkie sztuczne klasyfikacje ulegają zatarciu: lesbijki są klientkami