IMGB43 (4)

11. Warzywa kapustne

11.1.    Kalafior — Brassica oleracea L.

var. botrytis

11.1.1.    Znaczenie gospodarcze

Kalafior jako warzywo nie wymagające do wzrostu wysokiej temperatury nabiera coraz większego znaczenia w uprawie szklarniowej w okresach jesiennno-zimowym i wczesnowiosennym.

Gdy wprowadzono do ogrodnictwa osłony Z folii, zaczęto pod nimi uprawiać kalafior, który w takich warunkach charakteryzuje znacznie wcześniejsze plonowanie i wytwarzanie lepszej jakości róż. zwłaszcza w okresie wczesnej i chłodnej wiosny. Kalafior wzbogaca ponadto asortyment warzyw uprawianych pod osłonami.

11.1.2.    Wartość biologiczna

Kalafior jest ceniony zarówno za względu na walory smakowe, jak i wartość odżywczą.

Skład chemiczny ma zbliżony do kapusty głowiastej, ale zawiera więcej białka i soli mineralnych, a mniej błonnika. Zawartość białka w świeżej masie kalafiora wynosi około 1%, a węglowodanów około 2%.

11.1.3. Czynniki wzrostu i ich regulacja w pomieszczeniach

Temperatura. Kalafior reaguje negatywnie zarówno na zbyt wysoką, jak i zbyt niską temperaturę w okresie rozwoju. Według Skąpskiego (1966) temperatura powyżej 25°C powoduje wyrastanie nowych liści bez tworzenia róży. Reakcją na wysoką temperaturę jest również tworzenie róży o ziarnistej, omszonej powierzchni poprzerastanej liśćmi.

Optymalna temperatura zależy od intensywności światła, na co należy zwrócić uwagę we wczesnej uprawie pod osłonami. Im niższa intensywność światła i krótszy dzied tym niższa powinna być temperatura z tym, że tempo wzrostu roślin ulega wtedy zwolnieniu (Glapś 1983).

Temperatura optymalna dla wzrostu kalafiora w zależności od intensywności światła wynosi 14—18°C. Natomiast krótkotrwałe działanie niskiej, nawet ujemnej, temperatury nie jest dla kalafiora niebezpieczne pod warunkiem, że zamarzanie i rozmarzanie roślin odbywa się powoli.

światło. Kalafior jest wrażliwy na nledo-

bór światła w początkowym okresie rozwoju. Rozsadę do uprawy pod osłonami przyfloto* wujo się w okresie o niskiej intensywności jwiatła. dlatego celowe jest doświetlanie do sześciu godzin na dobę. Natomiast w okresie wyrastania i dorastania róż zbyt duża intensywność światła w połączeniu z wysoką temperaturą jest niekorzystna. W tych warunkach róże zbyt szybko wyrastają, żółkną i pokrywają się gęstym, fioletowym meszkiem.

Woda. Zapotrzebowanie kalafiora na . wodę jest duże. mimo to w tunelach foliowych bez ogrzewania podczas chłodów należy podlewać go ostrożnie (Somos i in. 1973). Optymalna wilgotność gleby wynosi 60—70% PPW. wilgotność powietrza zaś I w okresie wiązania róż może wzrosnąć z 60—70 do 85%.

11.1.4. Terminy uprawy i stanowisko w planie zagospodarowania I pomieszczenia

i Kalafior uprawia się w szklarniach, ale częściej w tunelach foliowych. Uprawa szklarniowa w naszym kraju nie jest rozpowszechniona, chociaż ze względu na niskie wymagania termiczne tej rośliny byłaby ona uzasadniona w okresie jesienno-zimowym lub wczesnowiosennym. Doświadczenia prowadzone przez Benoita i Ceustermansa (1982) dotyczące zbioru kalafiora w szklarni od listopada do maja pozwalają określić termin rozpoczęcia uprawy. Nasiona wysiewa się w drugiej dekadzie sierpnia lub na początku września. Sadzenie w szklarni przypada na koniec września lub października, natomiast zbiór wykonuje się od grudnia do marce. Uprawa kalafiora w szklarni na późniejsze terminy zbioru jest nieuzasadniona.

W nie ogrzewanych tunelach foliowych kalafior zajmuje stanowisko jako pierwsza uprawa. Nasiona sieje się pod koniec stycznia. a sadzenie rozsady, w zależności od warunków klimatycznych, przypada na koniec marca-początek kwietnia. Podobne są terminy siewu i sadzenia rozsady kalafiora uprawianego w skrzyniach inspektowych.

W rzadko u nas spotykanej uprawie kalafiora w inspekcie ciepłym nasiona wysiewa się w końcu grudnia lub styczniu. Rozsada jest gotowa do sadzenia po około 50 dniach, a zbiory przypadają na koniec kwietnia i początek maja.

11.1.5. Wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe

Kalafior zalicza się do grupy roślin o dużym zapotrzebowaniu na azot, potas i fosfor. Podłoże organiczne do produkcji rozsady powinno zawierać (w mg na 1 dm³): 150—200 N. 250 P. 500 K 160 Mg i 1600 Ca.

Odpowiednie właściwości fizyczne gleby do uprawy tego gatunku uzyskuje się dzięki wnoszeniu dużych ilości nawozów organicznych. Optymalna zawartość łatwo dostępnych form składników mineralnych do uprawy kalafiora na miejscu stałym w przeliczeniu na 1 dm³ wynosi (w mg): 150—300 N, 150—250 P. 300—600 K i 100—150 Mg. Przygotowanie gleby w tunelach foliowych jest podobne jak w uprawie potowej. Nawożenie fosforem, potasem i częściowo azotem stosuje się przed sadzeniem rozsady.

Kalafior jest szczególnie wrażliwy na niedobór niektórych mikroelementów. Niedostateczna ilość boru objawia się brunatnieniem i rozsypywaniem się róż. Najbardziej jednak gatunek ten reaguje na niedobór molibdenu, powodujący zwężenie blaszek liściowych, a w skrajnym przypadku całkowity ich zanik, czyli tzw. biczykowatość liści. Znaczny niedobór molibdenu powoduje zahamowanie tworzenia się róż. a w fazie rozsady spotyka się niekiedy zamieranie całych roślin. Niedobór molibdenu może się wiązać z niewłaściwym odczynem gleby. Optymalny zakres pH wynosi 6.5—6,8. Przygotowując rozsadę w substracie torfowym można ją zapobiegawczo na kilka dni przed sadzeniem podlać roztworem molibdenianu amonu lub sodu w stężeniu 0.1% i dawce 10—15 cm³ na roślinę.