IMGE79

BARBARA LEWENSTEIN, MAŁGORZATA MELCHIOR

Anomia, wspólnota, autonomia - wokół badań nad ruchem oazowym¹

UWAGI WSTĘPNE

(...) W wielu opracowaniach, w których analizuje się sytuację współczesnej młodzieży polskiej — zwłaszcza od 1982 r. - chętnie sięga się do pojęcia anomii. Z jedne j strony, pojęcie to ma opisywać stan świadomości młodych lub właściwości struktury społecznej, która „produkuje” ową świadomość anomijną, to znaczy świadomość załamania poczucia więzi społecznych, zaniku norm moralnych, zatarcia wartości, utraty autorytetów, czy też braku tak zwanych „przewodników działania" (w sensie durkheimowskim). Z drugiej strony, przy pomocy pojęcia anomii usiłuje się wyjaśniać większość zjawisk obserwowanych współcześnie wśród młodzieży polskiej¹. Między innymi różne przejawy kultury spontanicznej, w tym popularność muzyki rockowej, pojawienie się lub ożywienie rozmaitych ruchów młodzieżowych, takich jak: punk, heavy-metal, skinhead, sataniści, rastamani, rozpatruje się jako reakcję na symptomy anomii, jako swoistą manifestację sianu, w którym następuje .„..gwałtowne załamanie znanej i uznawanej struktury normatywnej i ustalonych stosunków społecznych”².

Nie zamierzamy tu rozstrzygać, czy i w jakim stopniu społeczeństwo nasze charakteryzuje obecnie ów stan anomii. Jednak fenomen ruchu oazowego, zwłaszcza rozpatrywany z punktu widzenia odczuć uczestniczących w nim jednostek, nasuwa skojarzenia z opisywanym przez E. Durkheima, R. M. McRera. D. Riesmana czy R. K. Mertona stanem anomii społecznej.

Podjęte przez nas badania nad ruchem oazowym miały charakter monograficzny: ich rezultatem miał być opis jednego z młodzieżowych ruchów, w tym przypadku ruchu religijnego. Jednakże niektóre z poczynionych obserwacji odnosić się mogą do szerszych zagadnień społecznych, zwłaszcza jeśli chodzi o warunki, w jakich analizowany ruch nabiera dynamiki.[...).

1

„Kultura i Społeczeństwo”. 1988. nr 3. s.155-166.