IMGE84

Barbara Lewcnstein. Małgorzata Melchior

Barbara Lewcnstein. Małgorzata Melchior

tcgoriach braku perspektyw życiowych, dezorientacji co do dalszych losów, nieod-

PRÓBA INTERPRETACJI RUCHU OAZOWEGO. KONTRANOMUNA WSPÓLNOTA

Interesujące wydaje się już to, że sami uczestnicy mchu, gdy próbują odpowiedzieć na pytanie o przyczyny tak znacznego wzrostu ich szeregów w latach 1982-1984, opisują stan świadomości młodych ludzi - nie używając terminu „anomia" - w ka-

najdywania się w otaczającej rzeczywistości (a więc kategoriach, które socjolog może traktować jako symptomy anomii, czy też rysy właściwe świadomości ano-mijnej). Tak charakteryzują sytuację młodzieży „animatorzy”, czyli tacy członkowie, którzy mają co najmniej trzy-, czteroletni staż uczestnictwa i doświadczenia wychowawcze związane z prowadzeniem grup wspólnotowych. Doświadczenia takie, jak również pozycja animatora, ułatwiają formułowanie uogólnień na temat struktury i celów ruchu oraz przyczyn jego atrakcyjności dla młodych ludzi. Natomiast relacje szeregowych członków ruchu - z reguły nie tylko młodszych wiekiem, ale przede wszystkim stażem uczestnictwa - nie mają ze zrozumiałych względów, tego stopnia ogólności. Ich wypowiedzi to głównie refleksje wynikające z własnego sposobu „doświadczania” ruchu, pozwalające tym samym jedynie pośrednio wnioskować o panujących wśród młodzieży nastrojach. [...]

Otóż udzielając odpowiedzi na pytanie o motywy pozostawania w ruchu, zwłaszcza na początku', młodzi najczęściej wskazują na ciepłą i serdeczną atmosferę, wzajemną pomoc, zrozumienie, jakie tam znaleźli. Są to cechy charakterystyczne dla współczesnych relacji międzyludzkich. Motywy religijne, jak chęć pogłębienia wiary, kontakt z tzw. „Żywym Kościołem”, w świetle uzyskanych wypowiedzi nabierają znaczenia w późniejszej fazie uczestnictwa. Skoro tak motywowane jest dalsze pozostawanie w ruchu, musi on zatem, dzięki swej wspólnotowej postaci, realizować istotne potrzeby młodzieży. Możliwość zaspokajania potrzeb afiliacyjnych wydaje się w tym kontekście ważnym, choć nie jedynym, elementem atrakcyjności ruchu w omawianym okresie. Spróbujmy zastanowić się, z czym wiąże się nasilenie tych potrzeb i w jakiej relacji pozostaje to z sytuacją anomii.

Używając terminologii psychologicznej - efektem wprowadzenia stanu wojennego oraz odczuwanych na co dzień pogłębiających się objawów kryzysu społeczno-politycznego był nie tylko strach wywołany realnym zagrożeniem, ale również poczucie lęku, którego podstawy nie zawsze są przez jednostkę uświadamiane. Jednym z możliwych skutków przedłużającego się poczucia lęku może być wzrost znaczenia potrzeb afiliacyjnych wyrażający się w poszukiwaniu ciepłych, serdecznych i opiekuńczych relacji międzyludzkich, które stanowią swoisty reduktor napięć lękowych⁴. Opisany mechanizm jest powszechnie znany i nie wymaga chyba szerszego omówienia. Ważniejsza dla naszych potrzeb wydaje się próba charakterystyki istoty samego lęku oraz implikujących go przyczyn.

wołanego stanem wojennym - opisywana przez niektórych w kategoriach poczucia

Ówczesna świadomość społeczna będąca rezultatem między innymi szoku wy-

Anomia. wspólnota, amonomłn - wnfcittf

bezradności, zagubienia i dezorientacji⁵ - cbaraktaya jako mniej zakorzenionych w rzeczywistości przedgnadmosnej, I podatnych na skutki kryzysu społeczno-politycznego I nego i okres, jaki bezpośrednio po nim nastąpił. przyczyniły say 4n HM| torytetów w skali społecznej. Brak zakorzenienia, przy jniMMM^^H form aktywności społecznej, mógł prowadzić do njem|Sxil|fl^^^H rzeczywistości adekwatnych wzorców czy tak zwanych pnewmlpgl W konsekwencji powolnemu rozmyciu ulegaj anu»lij^B_ wyraźne i bardziej nieokreślone stawały się roie tpohcat H^B mogło powodować, przynajmniej wśród części młodego poknlrasa aksjologiczną, bezwład moralny. Niemożność znalezienia ni społecznej oraz brak perspektyw życiowych związany z dnmMpMfl ekonomiczną kraju stanowiły podstawę tak zwanego mógł niewątpliwie sprzyjać „uciekaniu we wspólnotę" Wydaje SI

badanych na temat angażowania się w ruch potwierdzają powykmg _

Otóż, o ile odpowiadając na pytanie o powody nych podaje również motyw religijny, o tyle przy wania się. a następnie przystąpienia do tego ruchu rzadko kaa UUN^flH związanych bezpośrednio z religią. Najczęściej wymieniana zaangażowanym, przynależenia do czegoś”. To. ze akoraf-jMM^^^fl^ bywa nieraz kwestią przypadku⁷

Nierzadko przystąpienie do ruchu powodowana wych ludzi. Czasami wynika ona. w świetle uzyskanych zmiany środowiska rówieśniczego ze względu na brali cenie doświadczane uprzednio. Chęć zaspokojenia potrzeb pojawia się w wypowiedziach młodych, zwykłe wyrafegftH^^^^^^h ści. mimo iż doświadczenia i silne przeżycia religijne we wapttMMl

mogłyby, już z perspektywy czasu, istotnie wpłynąć na warom nmuMM_

ty wu przy określaniu przyczyn angażowania się w nich.

Zatem tylko w przypadku części spośród ^ do wspólnot oazowych była świadomym wyborem pewnych waraadafeJM^| dzalo przyjęcie elementów etyki katolickiej. Tezę tę znaczna część przebadanej młodzieży w początkowym nhM|B| dwóch lat) nie zna podstawowych celów i załozrń rucha JeMbgH znacznie później, oczyra będzie mowa w dalszej części artykuto. W natomiast angażowanie się w ruch można uUcrpcesowad jmM| niemożność odczytania przewodników. działania". ne przestrzeni społecznej. Do opisu sytuacji

„wspólnot ochronnej'*:.....niepewność wynikła z bezdoau

rze społecznej - twierdzi B. Newman i wyzwala saeacgsmkgB się z problemem. Jedną z nich może być wyaafmśm M lowanie się wewnątrz wysepki bezpieczeństwa. 9 wtg»