IMGp15 (5)

TOMASZ ZAUCHA

U. 1L Matka Boska Chmielnicka, tofciól parafialny w Chmielniku Rzeszowskim. Fot. K. i K. Wajdowie

go na przełom wieków XVI i XVII, biorąc pod uwagę użycie płótna jako podobrazia i barokowy modełunek twarzy Dzieciątka¹. Ta ostatnia, gruntowna konserwacja przywróciła obrazowi dawną świetność: usunięto przemalowania ! i odtworzono brakujące partie malowidła, które zostało kiedyś obcięte wzdłuż konturu postaci i nabite na deskę. Na szczęście fragmenty tła i nimbów otaczających figury Matki Boskiej i Dzieciątka zachowały się pod ażurem koron, co umożliwiło wierną rekonstrukcję.

Najdawniejsze przekazy pisane milczą o obrazie. Parafia w Chmielniku istniała przynajmniej od 1419 r, kiedy odnotowany został proboszcz Mikołaj Laurini, natomiast kościół stać musiał już w roku 1438, gdyż wymienia go wtedy dokument Jana Pileckiego, właściciela wsi¹.

W oktawę Bożego Ciała roku 1624, podczas wielkiego najazdu Talarów, Chmielnik został zlupiony, a kościół spalono, mordując przy tym plebana. Tradycja miejscowa przekazuje, że obraz cudownie ocalał z pożogi, lecz żadne przekazy źródłowe nie potwierdzają tej wiadomości. Po spustoszeniu tatarskim dopiero w 1632 r. został instalowany na parafię chmielnicką nowy proboszcz, ks. Maciej Drozdowicz, który wystawił najpierw kaplicę, a później, na gruncie naznaczonym w roku 1634 przez właściciela wsi. Mikołaja Kostkę, zbudował nową, drewnianą świątynię, ukończoną dwa lata później. O obrazie nie wspomina relacjonujący te wydarzenia dokument zatytułowany Desideria kościoła chmielnickiego..., powstały przed połową wieku XVII, który szczegółowo opisuje stan parafii chmielnickiej po zniszczeniach lat 1608 (wojna Łukasza Opalińskiego ze Stanisławem Stadnickim) i 1624 oraz z czasu odbudowy kościoła w roku 1636^{2 3}.

Bardzo lakoniczne protokoły wizytacji kanonika Samuela Malickiego, dokonanej na zlecenie bpa Pawia Piaseckiego w 1646 r., nie wymieniają obrazu Matki Boskiej, choć wzmianki o nim należałoby się spodziewać, gdyby to byl wizerunek otaczany specjalnym kultem i obdarowywany wotami^{4 5}.

Opis kościoła sporządzony w trakcie wizytacji kanonicznej w roku 1721 przynosi więcej szczegółów. Dowiadujemy się zeń, że prócz ołtarza głównego z wizerunkiem ówczesnego patrona, św. Bartłomieja, były jeszcze dwa boczne, przy czym prawy z nich dedykowany Najśw. Marii Pannie. Ponadto w łącznym zestawieniu wszystkich sreber kościelnych wymieniono dwie korony: Marii i Chrystusa oraz dwanaście wotów, niewątpliwie znajdujących się na obrazie Matki Boskiej*.

Kolejna relacja archiwalna pochodzi z czasu wizytacji bpa Wacława Hieronima Sierakowskiego w roku 1744. Murowano wówczas właśnie nowy kościół, ale wykończone było jedynie prezbiterium, gdzie w głównym ołtarzu znajdował się obraz Matki Boskiej. Po raz pierwszy zapisano tutaj, że wierni uważali go za łaskawy i ozdabiali wotywnymi tabliczkami. Z tego też powodu w dekrecie refor-macyjnym, wydanym na zakończenie wizytacji, biskup nakazał założenie księgi łask otrzymywanych za wstawiennictwem Marii przy tymże obrazie⁶. Kiedy jedenaście lat później Sierakowski przybył do Chmielnika po raz drugi, zastał całą

1

K. K- Wajdowie, Dokumentacja prac przeprowadzonych przy konserwacji obrazu NMP Łaskawej z Chmielnika woj. Rzeszów, Haczów 1995-1996, mpi w l/rzędzic Parafialnym w Chmielniku Rzeszowskim, s. S.

2

* M. K o c i u b i ii s k i, op. cii., s. 1-3.

3

Tłunżc, s. 11-12. Por. s. 22.

4

Tamże, s. 6,10-13.

5

Tamże, s. 12-13.

6

Tamże, s. 21.