IMGs52

perkusyjne ~. Celem stosowania tych ostatnich jest przede wszystkim odwoływanie się do poczucia rytmu i rozwijanie poczucia rytmu, co ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju mowy.

Naturalnym środkiem wzrokowym jest obraz artykulacyjny i mimiczny twarzy matki, rodziców, rodzeństwa. Do środków wzrokowych sztucznych lustro artykulacyjne oraz aparaty ukazujące w postaci wizualnej rytm oraz obraz mowy. np. analizator mowy. Naturalne środki wzrokowe w pierwszej kolejności uzupełniają słuchowe środki wychowania.

Wymienione środki dydaktyczne pośredniczą w przekazywaniu informacji za pośrednictwem określonych systemów znaków (kodów). Dominacja w procesie wychowawczym słuchowych środków dydaktycznych nad taktyl-nymi i wzrokowymi, jest wyrazem metody językowej. Dominacja wzrokowych środków dydaktycznych oznacza w konsekwencji preferowanie: systemów daktyiologicznych (grafemowych, kinemowych, fonemowych); metod, w których podstawą procesu wychowawczego jest pismo, bądź metod, za pośrednictwem których osobowość dziecka rozwija się w pierwszej kolejności na podstawie języka migowego.

5.2. Wychowanie dzieci niesłyszących w przedszkolu

Prekursorami wychowania przedszkolnego w starożytności byli Platon (427-347) ze swą koncepcją wychowania państwowego oraz Arystoteles (384 -3221 określający w Polityce zasady wychowania rodzinnego i fazy rozwoju psychofizycznego dzieci.

W czasach nowożytnych wymienić należy: Jana Amosa Komeńskiego (1592-1670), który po raz pierwszy opracował zagadnienie wychowania dzieci w wieku przedszkolnym w wydanym w 1631 r. Informatorium szkoły macierzystej oraz zawarł w Wielkiej Dydaktyce (1657) zasady wychowania dzieci do lat sześciu; pastora Johana Friedricha Oberlina (1740-1836) - założyciela pierwszej ochronki dla dzieci pracujących rodziców; Friedricha Wilhelma Augusta Fróbla (1782-1852), który uzasadnił doniosłą rolę zabawy oraz założył w 1837 r. w Blankenburgu tzw. ogródek dziecięcy; wreszcie Manę Montessori (1870-1952), twórczynię koncepcji wychowania przed-szkolnego zastosowanej w założonym przez siebie w 1907 r. domu dziecka.

Keaecpcja instytucji wychowawczej ewoluowała począwszy od ochronki (przechowalni) z przewagą zadań przede wszystkim opiekuńczych, poprzez

^m Na mai cenie instrumentów perkusyjnych zwraca uwagę m in. T. Gałkowski. Patrz T. Gałkowski, I Stawów y-W ojnarowska. Wychowanie dzieci głuchych W wieku przedszkolnym, WSiP. Warszawa 19*3, s. 69.

preparandę do szkoły elementarną, aż po przedszkole - instytucję pełniącą zarazem funkcję opiekuńczą, wychowawczą i kształcącą z silnym związkiem z procesem wychowania dokonującym się w rodzinie¹²⁴.

Celem wychowania w przedszkolu jest zapewnienie dzieciom „wszechstronnego rozwoju fizycznego, umysłowego, społeczno-moralnego i estetycznego, przyczyniając się zarazem do kształtowania uczuć i woli , z uwzględnieniem szczególnie ważnego zadania, jakim jest wyrównanie deficytów i braków w rozwoju.

Do podstawowych celów wychowania przedszkolnego Cz. Kupisiewicz zalicza:

„1) zapewnienie dzieciom pełnego rozwoju osobowości, a przede wszystkim zaspokojenie ich potrzeb intelektualnych, emocjonalnych, społecznych i kulturalnych;

2)    rozwinięcie sprawności komunikacyjnych dzieci;

3)    wpojenie dzieciom norm etycznych niezbędnych współczesnemu człowiekowi w jego kontaktach z otoczeniem;

4)    przygotowanie dzieci do nauki i pracy w sposób uwzględniający ich możliwości i zainteresowania”¹²⁶.

Na tle historycznego zarysu rozwoju koncepcji wychowania przedszkolnego dziecka nieupośledzonego inaczej prezentuje się problematyka wychowania przedszkolnego w surdopedagogice, choć nie brak tu analogii. Wychowaniu w przedszkolu specjalnym przyświecają te same cele co w przedszkolu masowym. W surdowychowaniu dominuje jednak cel drugi, którym jest rozwój komunikacji jako podstawowego warunku realizacji celów pozostałych. Ponadto w surdowychowaniu, z uwagi na znaczenie, jakie mają dla rozwoju mowy pierwsze lata życia dziecka, w tym pierwszy rok życia, wyróżnia się dwa okresy: do 3 roku życia, ze szczególnym uwzględnieniem 1-2 roku i od 3-4 roku życia, do pójścia dziecka do szkoły¹²⁷.

Pierwszą ochronkę dla dzieci słyszących utworzono w Warszawie, w 1839 r. Pierwsze przedszkole dla dzieci z uszkodzonym słuchem powstało

¹ Cz. Kupisiewicz, Szkolnictwo w procesie przebudowy. Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1982, s. 23.

P.H. T a y 1 o r, G. E x o n, B. H a 11 e y, A study of nursery education, London 1972,

Evans Methuen Educational, s. 18, za: Cz. Kupisiewicz, Szkolnictwo..., s. 24.

Cz. Kupisiewicz, Szkolnictwo..., s. 27-28.

Patrz także: A.Lflwe, Gehórlose, ihre Bildung u. Rehabilitation, [w:] Sonderpadogogik

2. Stuttgart 1974, s. 88.