IMGs71

PpB^M|aW3ii^rpa2aszfcołiKrj oraz jej form organizacyjnych, musimy także różnice indywidualne, jakie występują między poszczę-HHRpPi dtóećmi z uszkodzonym słuchem. Różnią je: stopień uszkodzenia sjmMfek hrtiailłi społeczne, z których się wywodzą (z czym wiąże się Ppnygotowanie do nauki szkolnej i motywacja do niej), środowiska szkolne, pwHriąjwh przyjdzie un się uczyć, różnią się także nauczyciele (może np. wy-Sbzpawać lęk przed uczeniem takiego dziecka wynikający z niewiedzy) i stosowane przez mch metody

i'- Ukończenie szkoły podstawowej, uzyskanie kwalifikacji zawodowych, na Mm w danym momencie istnieje duże zapotrzebowanie, jest niezbędnym, róc nie jedynym warunkiem otrzymania pracy i integracji ze społecznością zakładu pracy. Podjęcie pracy zawodowej może także rodzić róż-problemy związane z integracją społeczno-zawodową osoby |z uszkodzonym słuchem. Nasilają się one szczególnie w ostatnich czasach, w związku, z globalizacją produkcji i usług, coraz swobodniejszym przepływem kapitału i towarów, słowem powstawaniem cechującego się konkurencyjnością, światowego rynku kapitałowego i produkcji. Możliwość pracowa-nia wśród łudzi słyszących i razem z nimi uzależniona jest nie tylko od ■zyróaneto wykształcenia, szybkiego dostosowywania się do zmieniających ^tMMopi. ale także od umiejętności nawiązywania kontaktu werbalnego ze słyszącymi współpracownikami. Badania , a także praktyka dowo-dza, że en niższy poziom rozwoju edukacyjnego, tym chętniej osoby z uszkodzonym słuchem pracują jedynie wśród innych niesłyszących; natomiast im ttpMy poziom rozwoju umysłowego oraz dojrzałości społecznej i emocjo-■||fWqw zwykle koreluje dodatnio umiejętność werbalnego nawiązane kontaktu ze słyszącym otoczeniem, tym chętniej osoby z uszkodzonym ■■PMpacan wśród ludzi słyszących. Badania Ireny Stawowy wykaza-Jjjyte rozwój umiejętności porozumiewania się werbalnego nie kończy się dla mśk X uszkodzeniem słuchu wraz z ukończeniem szkoły zawodowej. Jeżeli ^^^^HHpMBpnctenijest zmuszona do porozumiewania się ze sły-Mppm, to wzrasta zarówno jej umiejętność odczytywania z jak też za-■MMMMych pojęć Należy przy tym podkreślić, że w liczniejszych gru-

Sfocch and deafness. A text for learnlng and ^HM|Mi(MuiM Association tor Cm Deaf. Washington 1973.

MM* mądry głuchymi a słynącymi w zakładzie Bpnpwżaurór^ao-M* rrwtWiJoc-i/m.' h Maszynopis pracy doktorskiej, UW. 1973,

>)»T»<«łł mamy głodach w wmkm I&-43 lal. Maszynopis pracy dok*

pach osób z uszkodzonym słuchem - jak to wykazuje cytowana autorka -zwykle osoby z uszkodzonym słuchem wybierają spośród siebie nie najinteligentniejszego i najlepiej mówiącego, lecz właśnie przeciętnie mówiącego, który jednak po pewnym czasie staje się najlepszym „tłumaczem" między osobami z uszkodzonym słuchem a słyszącymi. Powyższa konstatacja zwraca uwagę na motywujące do dalszego rozwoju mowy interakcje ze słyszącymi w okresie postszkolnym, nawet jeżeli są one sytuacyjnie wymuszone. Sprawność językowa wyniesiona ze szkoły wymaga dalszej opieki; z uwagi na potrzebę dalszego rozwoju mowy i związaną z jej rozwojem możliwość nawiązania ściślejszych więzi społeczno-zawodowych osób z uszkodzonym słuchem ze słyszącymi współpracownikami, ci pierwsi nie powinni, z uwagi na swą liczebność, tworzyć wyodrębnionych, homogenicznych grup. Jest to tym ważniejsze, że po pracy zwykle niesłyszący powracają do domów, gdzie podstawową formą ich porozumiewania się jest język migowy.

Kalectwo, jakim jest uszkodzenie słuchu, a głównie wtórne jego konsekwencje wymagają całościowego podejścia w ujmowaniu różnych form organizacyjnych kształcenia i wychowania integracyjnego i ekstegracyjnego. Praca zawodowa osób z uszkodzonym słuchem - postulujemy - powinna zatem także być podporządkowana naczelnym celom wychowania, jakimi są: wszechstronny rozwój osobowości poprzez kształcenie wyższych umiejętności poznawczych i twórcze, dynamiczne przystosowanie do zmiennych warunków pracy. Stanie się to możliwe przede wszystkim w wyniku uspołecznienia wychowanka osiąganego w toku jego rozwoju językowego w procesie surdorewalidacyjnego usprawniania, kompensacji i korektury. Rewalidacyjną funkcję może i powinna więc spełniać także sama praca i organizacja stosunków międzyludzkich, które są pochodną nie tylko samej logiki produkcji.

Należy zwrócić uwagę na jeszcze jeden, ostatnio nasilający się także w Europie, trend w surdopedagogice, tradycyjnie uznawany za jedną z edukacyjnych opcji w St. Zjednoczonych, tzw. podwójną integrację. Chodzi tu o integrację osób niesłyszących zarówno ze społecznością ludzi niesłyszących jak też ze społecznością ludzi słyszących. Wiążą się te tendencje z koncepcją wychowania bilingwalnego . Najdobitniej, jak się wydaje, wyraża je dekla-

¹ Por. też: oświadczenie American Society for the Deaf Children: ..Dzieci głuche są częścią bogatej spuścizny kulturowej i lingwistycznej. Są one częścią społeczności głudąphj; która akceptuje swoją głuchotę, a jednocześnie uznąje wagę swego uczestnictwa a społeczności ludzi słyszących. Nasze dzieci posługują się dwoma ię/> kami I migowym oraz językiem angielskim - i pragną się zaznaczyć w oba w społeczności osób głuchych i szerszej społeczności ludzi słyszących". Congi