inst1 (2)

Brytyjski samolot

WESTLAND

LYSANDER

HISTORIA

W 1934 r. w Anglii w biurze konstrukcyjnym wytwórni Westland Ac. Ltd. opracowano wg. założeń nr A 39/34Army Co-Op A/C nowy samolot napędzany silnikiem dużej mocy, który łączył cechy maszyny obserwacyjnej i bojowej, zdolny również do wykonywania działań interwencyjnych na polu walki.

Pierwszy prototyp samolotu Westland Lysander nr K6172 oblatano w czerwcu 1936 r. Zgodnie z koncepcją maszyna ta była przystosowana do obserwacji pola walki na styku dwóch walczących stron, do zrzucania meldunków, przechwytywania rozkazów, zaopatrywania odciętych jednostek w broń, amunicję, medykamenty i żywność, a także do rażenia siły żywej nieprzyjaciela ogniem broni pokładowej i ładunkiem bomb. W zakresie właściwości lotnych Łyśander odznaczał się krótkim rozbiegiem i dobiegiem oraz małą prędkością minimalną, umożliwiającą przeprowadzenie obserwacji w locie prostym bez konieczności krążenia wokół rażącego ogniem obiektu. Pierwsze samoloty seryjne wprowadzono na wyposażenie 16 dywizjonu RAF w czerwcu 1938 r. Lysandeiy znane były również pod popularną nazwąZ-izzie. Zostały one włączone w skład Angielskiego Korpusu Ekspedycyjnego, który brał udział w kampani francuskiej w 1940 r.

Wykorzystywano je tam do współpracy z artylerią oraz do przeprowadzania obserwacji i rozpoznania dla sztabów różnych szczebli. Podczas ewakuacji wojsk z Dunkierki Lysandery zaopatrywały z powietrza wojska broniące flanki od strony Calais, wykonując przy tym ataki na pozycje niemieckie. Po zakończeniu ogromnej akcji ewakuacyjnej na plażach Dunkierki stanowiły ariergardę ostatnich konwojów oddalających się w kierunku macierzystej wyspy. Lysandery okupiły swój udział w kampanii francuskiej wysokimi stratami. Poza Francją L/zzie były używane w warunkach bojowych w Grecji, Egipcie, Palestynie, Indiach, Birmie.

Maszyny były na wyposażeniu 1 linii na wyspach Brytyjskich do 1943 r., a potem przeznaczono je wyłącznie do szkolenia i celów pomocniczych oraz służby specjalnej. W Anglii wyprodukowano 1425 egzemplarzy seryjnych w wersjach: MLI, II, IU, niA, i TmJA< a w Kanadzie 225 sztuk z licencji w wytwórni National Steel Car Corp. Produkcję zakończono w styczniu 1942 r. na 1650 egzemplarzu A/fc TTUIQA.

W dniu 8 października 1940 r. uformowano w bazie RAF w Fenrew k/ Glasgow polski dywizjon nr 309, przeznaczony do współpracy z jednostkami artylerii i piechoty. W skład dywizjonu wchodziły dwie eskadry A i B, każda wyposażona w 6 dwuosobowych samolotów Lysander MK II i MKII1. Personel w znacznej części rekrutował się z przedwojennych eskadr lotnictwa towarzyszącego. Jednostka osiągnęła gotowość bojową 11 listopada, a pierwszy lot operacyjny wykonano 5 XII 1940 r. Lysander był uważany za maszynę trudną w pilotażu, zwłaszcza w niektórych fazach lotu, przy prędkości minimalnej oraz przy wyprowadzaniu z lotu nurkowego, przeprowadzanego pod stosunkowo małym kątem nachylenia.

Oprócz służby liniowej samoloty Lysander były używane do szkolenia i do celów pomocniczych. Polscy piloci latali na tych maszynach w różnych ośrodkach szkolnych i bazach, a ponadto dostarczali je lotem, działając w ramach organizacji transportowej ATA (Air Transport Auxi-liary) i jej poszczególnych odziałów Fer-ry (Units of Feny Pilot’s Pool).

Wiosną 1942 r. w sztabie Lotnictwa RAF warunkach przewidywanego otwarcia II frontu w Europie podjęto, decyzję o wycofaniu przestarzałych Lizzie na rzecz szybkich samolotów wyposażonych w kilka kamer fotograficznych np. Mustang MLI.(F6B) czy Mosąuito MkI.

KONSTRUKCJA

Jednosilnikowy, dwuosobowy, grzbieto-płat o podwoziu stałym. Samolot do współpracy z armią lądową. Konstrukcja całkowicie metalowa.

Skrzydła miały obrys dwutrapezowy oraz znaczne wydłużenie, konstrukcja metalowa, pokryta płótnem.Pełna mechanizacja klapy i skrzela. Zastrzały w układzie V. KADŁUB

kratownica przestrzenna, oprofilowana, pokrycie przodu kadłuba: blachą dura-lową, reszta płótnem.

Usterzenie- metalowe pokryte płótnem. Podwozie-wolnonośne o szerokim rozstawie kół 1=2,97 m, starannie oprofilowane. Amortyzatory i koła typu dowty .Kółko ogonowe Dunlop-Ecta.

ZESPÓŁ NAPĘDOWY:

Silnik zależnie od wersjii:

MK I - Bristol Mercury XII o mocy 890 km.

MK II -Bristolperseus XII o mocy 905km MKIII-Bristol Mercury XX lub XXX o mocy 870 km.

Śmigło metalowe, trójpłatowe o dwusko-ku zmiennym w locie typ Dh-3 UZBROJENIE I WYPOSAŻENIE SPECJALNE

Dwa stałe k.m. pilota typu Browning, kal. 7,7mm zabudowane w osłonach kół podwozia. Zapas amunicji po 500 sztuk na jeden k.m. Z tyłu w kabinie obserwatora jeden ruchomy k.m. typu Lewis MK>IIIG lub Lewis MLIIIE kal. 7,7 mm. Zapas amunicji: 8 ładowników, każdy po 97 sztuk, razem 776 naboi Lysander MK. mA miał ruchome zdwojone k.m. Browning kal. 7,7 mm. Na wyrzut-nikach pod kadłubem i na wysięgnikach przytwierdzonych do goleni podwozia zawieszano 16 bomb po 10 kg lub zasobniki.

Dane źródłowe:

Wszelkie informacje zaczerpnięto z książki Andrzeja Morgały „Polskie samoloty wojskowe 1939-1945", wydawnictwo MON 1976 r., strony 413-420.

UWAGA!

Zwracam się z prośbą do wszystkich kolegów modelarzy budujących duże i efektowne modele kartonowe o informację (na mój adres) czy są zainteresowani modelami najsłynniejszych myśliwców z H wojny światowej jak: Spit-fire, Me 109, FW 190, Mustang itd. w skali 1:12 lub modelami najsłynulej-szych okrętów w skali 1:1Ś0. Jeżeli będzie niezbędna ilość zapotrzebowania modele te będą wydrukowane.

W dalszym ciągu poszukuję bardzo dokładnych instrukcji od modeli plastykowych czołgów, samolotów, okrętów. Jeżeli takowe posiadacie bardzo proszę o ich ksero i przesłanie ich na mój adres.

W następnym numerze:

Polski samolot myśliwski w barwach z września 1939 roku:

PZL-P11C