KI8

6. Stosunek do czasu i harmonogramów

Kultury monochroniczne kontra kultury polichroniczne

Globtroterzy przemierzający świat w interesach szybko się uczą, że w różnych jego częściach ludzie mają odmienne podejście do czasu i przyjętych harmonogramów. W społeczeństwach przywiązujących wagę do czasu punktualność jest czynnikiem rozstrzygającym, harmonogramy traktuje się jako ustalone raz na zawsze, porządek dzienny — jako nie podlegający zmianom, a spotkania w interesach są rzadko przerywane. Na określenie tych mających obsesję na punkcie zegara i zapatrzonych w harmonogramy kultur Edward T. Hall wymyślił termin „monochroniczne”.

W jaskrawym kontraście do nich pozostają kultury „polichroniczne”, w których ludzie kładą mniejszy nacisk na punktualność i nie mają szczególnej obsesji na punkcie nieprzekraczalności terminów. Osoby z kultur polichronicznych cenią nie napięte harmonogramy, jak również posiedzenia, w czasie których może się odbywać kilka spotkań jednocześnie.

Spostrzegawczy czytelnicy zwrócą zapewne uwagę na miejsce dwóch krajów w schemacie 6.1. Jednym z nich jest Japonia, którą Edward T. Hall zaliczył w 1960 roku do kultur polichronicznych. Dzisiaj jednak Japończycy są równie wyczuleni na harmonogramy i zegarki jak Szwajcarzy. Drugim jest Singapur — wrota do Azji Południowo-Wschodniej o kulturze polichronicznej 30 lat temu, a obecnie umiarkowanie monochronicznej./Te dwa kraje są dowodem na to, że kultury się zmieniają, aczkolwiek posoli.

Oczywiście różnice w nastawieniu do czasu występuj ą^ie tylko między krajami, lecz często także wewnątrz poszczególnych krajów. Jak zobaczymy dalej na przykładzie Włoch, różnice międzyregionalne

Kultury mono- i polichroniczne

KULTURY MONOCHRONICZNE

nordyckie i inne germańskie kraje europejskie kraje północnoamerykańskie Japonia

KULTURY UMIARKOWANIE MONOCHRONICZNE

Australia, Nowa Zelandia Rosja i większość krajów wschodnioeuropejskich kraje południowoeuropejskie Singapur, Hongkong, Tajwan, Chiny,

Korea Południowa Republika Południowej Afryki

KULTURY POLICHRONICZNE

świat arabski

większość krajów afrykańskich kraje latynoamerykańskie kraje Azji Południowej i Południowo-Wschodniej

mogą być znaczne. Innym przykładem jest Brazylia, gdzie bardziej umiarkowane Sao Paulo jest względnie monochroniczne, natomiast Rio — wysoce polichroniczne. Podobnie ludzie w bardziej uprzemysłowionych prowincjach nadmorskich południowych Chin są bardziej „świadomi zegara” niż mieszkańcy mniej rozwiniętego wnętrza kraju. Jest też bardziej prawdopodobne, że spotkanie w Korei Południowej zacznie się o czasie, jeśli odbywa się w Seulu, a nie w jakimś miasteczku na prowincji.

Podział na północ i południe Europy

Dla osób zaangażowanych w biznes międzynarodowy problemem jest to, że odmienne podejście do czasu i harmonogramów powoduje konflikty. Przyjrzyjmy się najpierw Europie, gdzie pojmowanie punktualności zmienia się w zależności od tego, czy znajdujemy się w północnej czy w południowej części kontynentu.

Przypuśćmy, że jesteś handlowcem zajmującym się eksportem i masz umówione spotkanie z klientem z Hamburga jutro o dziewiątej runo. Wiedząc, jak ważna jest dla Niemców Punktlichkeii, kiedy

59