Kronika Wielkopolska (3)

czyków, Lechitów, Rusinów i Czechów lub Bo-hemów. A ponieważ później wyrosło wiele innych królestw i państw narodu słowiańskiego, godną jest rzeczą oznaczyć i wytłumaczyć ich nazwy. I tak królestwo Bułgarów nazywa się od rzeki Bułgi [Wołgi]. Również królestwo Rascja zostało, jak mówią, nazwane od [słowa] rać, co oznacza ślad mnóstwa koni, zebranych w jednym wojsku. Stąd to Słowianie wielką liczbę jeźdźców nazywają wyrazem rać. Również królestwo Dalmacji nazywa się tak od tego, że królowa Panonii darowała synowi swemu nadmorską część jej i kazała koronować go na króla. I wierzą, że była to królowa Południa Saba, która niegdyś przyszła do króla Salomona, by usłyszeć mądre jego odpowiedzi¹². Bo i rzeka w Panonii nazywa się Saba, która od niej, jak utrzymują, wzięła nazwę. Nazywa się również królestwo Dalmacji „dala mać”, niby dała mać. Również Ranowie lub Rana nazywają się od tego, że w zderzeniu z wrogami zawsze mieli zwyczaj krzyczeć *,rani! rani!” to jest rań, rań. Tak samo Sorabowie nazywają się od wyrazu „sor-ban”, który nasuwa dwojakie tłumaczenie. Albowiem Gallowie nazywają ową krainę Serwią [Serbią], chcąc powiedzieć, że więzieni przez Nemroda zostali tam osadzeni jakby jego niewolnicy. To nie wydaje się zgodne z rozunaem, ponieważ nie tylko ten nieznaczny odłam pnia słowiańskiego, lecz raczej cały lud słowiański uchodził za podległy jemu. Bliżsi jednak prawdy są ci, którzy sądzą, że Sorabowie nazywają się od Sarba, który otrzymał też imię Sorban, podobnie jak od Judy Judejczycy, od ¹

Lecha Lechici i inni. Jest pewien szczep słowiański, zwany Kaszubami; i ci nazwani zostali tak od długości i szerokości szat, które musieli fałdować z powodu ich szerokości i długości. Albowiem w słowiańskim fałda lub zmarszczka na szatach nazywa się „huba”, stąd nazwę Kaszubów wyjaśnia się: „ka-saj huby” (to jest fałduj). Znaczna ich część przebywa nad Morzem Północnym. Są jeszcze inni Stawianie, którzy nazywają się Drewnianie; tych Niemcy nazywają Holzatami ². Mieli oni trzy główne grody: Bukowiec, który teraz zwie się Lubeką, Ham, zwany też Hamburgiem, i Bremę, która była ich stolicą. Tam jest także książęcy gród Szlezwik i miasto Cieśnina ³. Na czele ich stali komesi, których, jak twierdzą, mianował komesami cesarz Henryk, skoro te kraje ich podbił pod panowanie cesarskie ⁴. Ten zaś szczep otrzymał nazwę od gęstych lasów i gajów, albowiem Drewnianie nazywają się od drewna. Mają także nazwę od pewnej rzeki zwanej Trawna, stąd nazwano ich Trawnianami⁵.

1

3. Król. 10.

2

   Drewnianie, Drzewianie, czyli mieszkańcy lasów, tłumaczy się na niem. Holz-sassen.

3

   Chodziłoby tu raczej o nazwę zatoki. Miejscowości takiej nie ma ani nie wykazały jej dawniej źródła.

4

   Jako jedyny z polskich dziejopisów kronikarz (a raczej interpolator) notuje tu kres samodzielności politycznej płn.-zach. Słowiańszczyzny. Nie chodzi tu o cesarza, lecz

0    ks. Henryka Lwa, który dla cesarstwa ujarzmił ostatecznie ks. Obodrytów, w grodzie Niklota Meklemburgu osadził hr. Guncelina z Hagen oraz założył miasto Szweryn. Tradycja wyolbrzymiała potęgę polityczną Henryka Lwa, m. in. też znany niemiecki kronikarz Helmold w XII w.

5

   Przez jednostkę terytorialną „Drzewina” kronikarz rozumiał całe ks. holsztyńskie złożone z Wagrii z Lubeką

1    z Holsztynu z Szlezwikiem. Por. s. 66.

4 — Kronika wielkopolska    49