Laboratorium materiałoznawstwa2

124

okularu. Należy przy tym zmierzyć możliwie najdłuższy odcinek i następnie obliozyć szukaną wielkość. Na przykład, Jeśli między 80 kreskami skali na okularze mieści się długość rzeczywista 0,35 mm, to między dwoma kreska-

^mi ■²80⁵' ⁼ i ^{= 4}’375ii-•

Obecnie istnieje bardzo duża ilość różnych, rodzajów mikroskopów metalograficznych, o rozmaitych konstrukojach i wyposażonych w różne części wymienne.

4.2_.7.4._ Typowe rodzaje mikroskopów, ich_konstrukcja i wyposażenie_

Zwykłe mikroskopy szkolne i warsztatowe są przeznaczone tylko do obserwacji wizualnej. Mikroskop taki,Jest niewielki i przenośny. Składa się on z podstawy, n^a której zawieszony jest tubus z obiektywem, okularem i oświetlaczem oraz stolik przedmiotowy. Obiektyw umieszczony jest w dole tubusa, a okular na jego górnym końcu. Tubus ma kształt rury ustawionej pionowo. W niektórych mikroskopach jest on u góry zgięty pod kątem, umożliwiającym obserwację obrazu w okularze z pozycji siedzącej. W tym wypadku promienie skierowane są do okularu przy pomocy pryzmatu umieszozonego w zagięciu tubusa. Żaróweczka oświetlacza jest zwykle na napięcie 6 V, dlatego prąd z sieci należy pobierać przez transformator. Oświetlacz w tych mikroskopach Jest zwykle płytkowy. Tubus jest przesuwany w kierunku pionowym przy pomocy dwóch śrub, zgrubnej i mikrometryoznej, zazębiających się z odpowiednimi zębatkami. Stolik przedmiotowy, na którym umieszcza się próbkę szlifem do góry, znajduje się pod tubusem. Stolik może być nieruchomy lub - co jest wygodniejsze przy obserwacji - przesuwany ruchem krzyżowym w kierunkach wzajemnie prostopadłych w płaszczyźnie poziomej. Niekiedy tubus Jest nieruchomy a stolik posiada mikrome-tryczny napęd pionowy. Przy pomocy ruchu pionowego tubusa, względnie stolika, ustawia się ostrość obrazu.

Szlif musi znajdować się dokładnie w płaszczyźnie prostopadłej do osi optyoznej mikroskopu. Dla uzyskania tej prostopadłości szlifu do osi mikroskopu, próbkę umieszcza się w korytku metalowym z plasteliną. Korytko posiada płaszczyznę podstawy dokładnie równoległą do płaszczyzny wyznaczonej przez krawędzie górne. Próbkę wolska się w plastelinę tak, abj- szlif wystawał z korytka. Następnie odwraca się korytko dnem do góry i szlif kładzie się na czystym papierze, ułożonym na jakimś przedmiocie o płaskiej powierzchni, najlepiej na płycie szklanej , po czym mocno dociska się korytko do tej powierzchni (rys. 4.20). W ten sposób uzyskuje się ustawienie szlifu w płaszczyźnie równoległej do podstawy korytka ustawionego na stoliku prostopadłym do osi mikroskopu.

Schemat optyczny opisanego mikroskopu jest zgodny z rys.

Rys. 4.20. Ustawianie próbki w korytku z plasteliną

1 - korytko, 2 - plastelina, 5 - próbka, 4 - powierzchnia płaska

4.12.

Mikroskop szkolny posiada zwykle ubogie wyposażenie w optykę, składającą się z dwóch obiektywów powiększających 5 1 10 razy oraz trzech okularów powiększających 5» 10 i 15 razy. Na takim mikroskopie można wykonać mikrofotografie przez przystawienie obiektywu małoobrazkowego lustrzankowego aparatu fotograficznego w miejsce osadzania okularu. Przy tym obiektyw aparatu fotograficznego musi być umieszczony na odpowiednim przedłużaczu, podobnie jak przy zdjęciach reprodukcyjnych. Obiektyw ten odgrywa rolę okularu fotograficznego w mikroskopie. Możność łatwiejszej obsługi i lepsze wyniki otrzymuje się przez zastosowanie odpowiedniej przystawki fotograficznej. Najbardziej u nas rozpowszechnione krajowe mikroskopy tego typu są wyprodukowane przez zskłady Wich--Mar i PZO.