mity089

180 Sąd Libuszy

Dagobert zebrał wojsko złożone z trzech części i wkroczył do kraju Słowian. Podczas gdy dwie kolumny, złożone ze sprzymierzonych z Frankami Alemanów i Longobardów, walczyły zwycięsko ze Słowianami, główne (austrazyjskie) siły poniosły pod tajemniczym Wo-gastisburgiem decydującą klęskę i musiały w popłochu opuścić kraj przeciwnika. Skutkiem klęski Franków było wymknięcie się kraju Słowian rządzonego przez Samona spod wszelkiego ich wpływu oraz wzmożenie ekspansji słowiańskiej na zachód. Fredegar zaznacza, że na wieść o zwycięstwie Samona pod Wogastisburgiem „Winidowie wielokrotnie wpadali celem grabieży do Turyngii i innych ziem w królestwie frankijskim; także i Derwan, książę plemienia Surbiów [najdawniejsza wiadomość źródłowa o jednym z plemion połabskich -J. S.], które należało do szczepu Sklawinów i od dawna przynależało do królestwa Franków, przyłączył się wraz ze swoim ludem do królestwa Samona".

Samo jest postacią z pogranicza historii i legendy, jego „państwo" bywa często określane jako „pierwsze (znane nam) państwo słowiańskie". Położenie „państwa Samona" (najczęściej za jego ośrodek uważa się Morawy, choć ostatnio coraz częściej próbuje się je lokalizować w północno-wschodniej Bawarii, nie brakowało także innych propozycji lokalizacyjnych), jego charakter (także charakter władzy samego Samona), dalsze dzieje oraz stosunek do późniejszego (od końca VIII) państwa (wielko-)morawskiego są obiektem dyskusji naukowej. Wśród samych Słowian pamięć o „państwie Samona" się nie zachowała, zawdzięczamy ją wyłącznie „Fredegarowi". - G. Labuda, Pierwsze państwo słowiańskie. Państioo Samona, Poznań 1949; L. A. Tyszkiewicz, Słowianie w historiografii wczesnego średniowiecza od połowy VI do połowy VII w., Wrocław 1991.

Sąd Libuszy - przyjęta w literaturze naukowej nazwa poematu (121 wierszy) w „odnalezionym" w 1818 r. tzw. „Rękopisie zielonogórskim" (zob. królowodworski i zielonogórski, Rękopisy), w rzeczywistości, według wszelkiego prawdopodobieństwa, falsyfikacie, sporządzonym „ku pokrzepieniu (czeskich) serc" przez Vaclava Flankę. Poemat opisuje rzekomy sejm - zgromadzenie możnych i ludu w Wy-szehradzie, na którym księżna Libusza (zob. Lubosza) rozpatruje zatarg pomiędzy dwoma możnymi o majątek. Gdy po wydaniu wyroku strona niezadowolona z niego urąga księżnej, ta wzywa zgromadzonych do wybrania księcia-mężczyzny, który będzie nimi władał żelazną ręką. Jeden z zebranych (Racibor „od gór Karkonoszy") wygłasza wtedy pochwałę rodzimych praw, przeciw prawom „Teuto-nów". Sąd Libuszy jest poetycką amplifikacją opowiadania zawartego w kronice Kosmasa z Pragi (pocz. XII w.) o Luboszy i powołaniu na tron -»Przemysła. Wizja „gminowładczego" (demokratycznego) ustroju dawnych Czech, charakterystycznego jakoby dla ludów słowiańskich najdawniejszej doby, sprawiła, że Sąd Libuszy przez kilka dziesięcioleci cieszył się w piśmiennictwie czeskim i słowiańskim dużym zaufaniem i popularnością.

Sebesław - legendarny władca południowosłowiański. Według Popa Duklanina (c. 13) syn i następca -» Tomisława. „Grecy" obiegli miasto Skadar (obecnie Szkodra, wówczas jeden z głównych ośrodków Zety). Sebesław zebrał wojsko i rozbił obóz Greków, z których część dostała się do niewoli, część zaś uciekła. Jednocześnie jednak król węgierski —> Attyla (=Arpad) spustoszył znaczną część kraju, po czym powrócił do siebie. „Sebesław zatem skierował się ku (tej) pladze na zachód, lecz po przybyciu nie zastał go już, i począł oswoba-dzać swą ziemię". Panował dwadzieścia cztery lata, pozostawił dwóch synów-bliźniaków: —» Razbiwoja i -» Władymira I. Podzielili oni królestwo między siebie. Wysunięto hipotezę o identyczności Sebe-sława z księciem chorwackim Sedesławem (ok. 878-879).