neonatologia1

68 Kąpiel noworodka

W warunkach szpitalnych przed kąpielą należy wytarować wagę przykrytą pieluchą, a następnie zważyć rozebrane dziecko. Po przełożeniu dziecka na materacyk wykonuje się toaletę twarzy chusteczkami albo wodą destylowaną (przegotowaną), pamiętając o zachowaniu kolejności: czoło, policzek, grzbiet nosa, policzek, broda, okolica pod nosem. Również narządy płciowe zmywa się wodą przegotowaną lub destylowaną (u dziewczynek wargi sromowe oczyszcza się w kierunku z góry na dół).

Szczególnie starannie należy myć okolice fałdów skóry. Kikut pępowiny do czasu odpadnięcia nie powinien być moczony podczas kąpieli. Następnie myjką namydla się kolejno: głowę, szyję, rękę (w kierunku od pachy do dłoni), klatkę piersiową, drugą rękę, plecy, brzuch, nogi (od stopy do pachwiny) i na końcu pośladki. Podczas kąpieli prawidłowo dziecko trzyma się lewą ręką pod jego pachą, z głową lekko uniesioną do góry, opartą na lewym przedramieniu (ryc. 5.1).

Ryc. 5.1. Prawidłowe uchwycenie dziecka podczas kąpieli. (Zbiory własne).

Po stabilnym uchwyceniu dziecka należy sprawdzić temperaturę wody w wanience i rozpoczynając od nóżek, zanurzyć dziecko. Ciało dziecka spłukuje się od strony główki. Jeżeli dziecko reaguje krzykiem na tę czynność, można owinąć je w pieluchę, zanurzyć delikatnie w wodzie, a dopiero po zanurzeniu odwinąć pieluchę i przystąpić do mycia.

Noworodka osusza się miękkim, suchym ręcznikiem, delikatnie wykonując nich dotykowy. Jeśli skóra dziecka jest sucha, należy ją nawilżyć ciepłą oliwką, a następnie ubrać dziecko w koszulkę. Po zdezynfekowaniu rąk przy-

Pielęgnowanie i obserwacja noworodka w pierwszych dobach życia 69

należy zabezpieczyć kremem lub maścią ochronną. Masę ciała dziecka należy odnotować w prowadzonej historii rozwoju noworodka.

Podczas kąpieli należy obserwować noworodka, zabarwienie jego skóry, motorykę i zachowanie.

Ze względu na dużą liczbę noworodków na oddziałach szpitalnych coraz częściej można spotkać się z kąpielą dzieci pod bieżącą wodą. Jednak ten sposób jest niebezpieczny ze względu na możliwość oparzenia ciała dziecka.

Oprócz gruntownej toalety ciała noworodka szczególną uwagę należy zwrócić na pielęgnację oczu, nosa, jamy ustnej oraz uszu noworodka.

Pielęgnacja oczu

Oczy noworodka po porodzie są zamknięte prawie przez cały czas. Charakterystyczne jest to, że noworodek nie wydziela tez. Zdolność ta pojawia się dopiero ok. 2. mieś. życia. Po porodzie na twardówkach lub spojówkach mogą być widoczne wybroczyny. Dziecko widzi od urodzenia, chociaż nie tak jak dorosły. Reaguje na światło; jeżeli jest ono ostre, stanowi dla dziecka przykre doznanie, gdyż przyzwyczajone jest do przebywania w półmroku. Siatkówka oraz obszary odpowiadające za wzrok w korze mózgu nie są w pełni dojrzałe, dlatego dziecko widzi nieostro.

Noworodek najlepiej rozpoznaje wzrokiem obiekt położony od niego w odległości ok. 25-30 cm. W takiej odległości znajduje się twarz pochylającej się matki.

W ciągu pierwszych miesięcy życia dziecka może wystąpić łagodne zapalenie spojówek. Najczęściej dotyczy to jednego oka. Obserwuje się wtedy łzawienie. W kąciku oka, a czasem też wzdłuż brzegów powieki górnej i dolnej gromadzi się wydzielina.

U noworodków występuje czasem niedrożność kanalika nosowo-łzowego, która objawia się obecnością wydzieliny zlepiającej powieki. Często można to zauważyć po dłuższym odpoczynku czy śnie noworodka.

Pielęgnacja oczu polega na przemywaniu ich przegotowaną wodą, delikatnie od bocznego kącika w kierunku nosa - każde oko osobnym, czystym wacikiem jednym ruchem. Jeśli oczy są ropiejące, zaleca się przemywanie ich roztworem chlorku sodu (0,9% NaCI) lub naparem z rumianku, pamiętając o kierunku przemywania. W przypadku nieustąpienia dolegliwości należy skontaktować się z lekarzem.