NoB6

74    NAUKA O BOGU ’>■ BIBLIJNO-HISTORIOZBAWCZE PODSTAWY WIARY W BOGA    75

„Jaki jest Bóg?" Chodziio o istotę i naturę bez wątpienia istniejącego bóstwa. Właśnie dlatego chrześcijańska teologia mogła pomijać zarzut mitów Greków i odwoływać się do ich poznania dotyczącego jedności i jedyności Boga.

Teologom i filozofom wspólne jest to, że dochodzą do poznania: świat (gr. kosmos, uporządkowana rzeczywistość) ma swój początek w Bogu jako swojej zasadzie (gr. arche, łac. principium). Różna jest jednak droga prowadząca do tego przekonania. Dla Greków Bóg jest zasadą, na której opiera się rzeczywistość. Rozum ludzki (gr. logos, łac. ratio) może stąd poznać rozumowy charakter tego, co boskie. Biblijny monoteizm natomiast jest ściśle związany z religijnym doświadczeniem Izraela, który z wydarzeń w dziejach ludu poznaje Jahwe jako Boga wyzwalającego, obok którego nie istnieją (nie mogą istnieć) inni bogowie. Z tym łączy się wkrótce świadomość, że Bóg miłuje swój lud. Rodzi się myśl o wybraniu. Nie daje ona podstaw do zarozumiałości, ale pobudza do odpowiedzi na miłość Boga. A ponieważ Bóg jest Bogiem jedynym, nie tylko nie mogą istnieć inni bogowie, ale ten Bóg jest Bogiem całego świata. Monoteizm prowadzi konsekwentnie do uniwersalizmu.

Podsumowując można powiedzieć: w polemice z niezadowalającymi formami religii (mitami) Grecy pytają o prawdziwą naturę bosko-ści, Izraelici natomiast szukają Tego, który kocha ludzi i wzywa ich do miłości Boga.

2.7.3    Rodzenie się biblijnego monoteizmu

^9    Fakt

Jak wskazują ostatnie badania, najstarsze teksty Starego Testamentu reprezentujące ścisły monoteizm pochodzą z VI wieku przed Chrystusem, z okresu niewoli babilońskiej.

a) Księga Powtórzonego Prawa: znamienna jest mowa Mojżesza przed zdobyciem ziemi leżącej na zachód od Jor-ilanu, przytoczona w Pwt 4. Mojżesz przypomina o zawarciu przymierza na górze Horeb:

„Zapytaj no dawnych czasów, które były przed tobą, zaczynając od dnia, w którym Bóg stworzył człowieka na ziemi, zapytaj od jednego krańca niebios do drugiego, czy nastąpiło tak wielkie wydarzenie jak to lub czy słyszano o czymś podobnym?"

Po krótkim wyliczeniu znaków, cudów i czynów świadczących o potędze Boga Mojżesz kontynuuje:

„Widziałeś to wszystko, byś poznał, że Pan jest Bogiem, a poza Nim nie ma innego" (Pwt 4,32.35; por. również 39).

Zwraca przy tym uwagę, że do monoteizmu nie prowadzą jeszcze nagie fakty, lecz dopiero objawiające działanie Boga, z którego wynika poznanie („widziałeś to wszystko, byś poznał"). Zwraca uwagę również to, że tekst powstał w czasie hańbiącej niewoli. Wygnanie i niewola to przecież silny argument przeciw zbawczemu działaniu tego jedynego Boga, któremu przypisuje się wszechmoc.

Z widocznym tutaj monoteizmem koresponduje ostre potępienie wszelkich politeistycznych rzeźb czy innych podobizn w wersetach 15-28. Podobne teksty znajdujemy w Pwt 7,9; 10,17; 1 Kri 8,60; 18,39; 2 Kri 19,15.19.

b) Deutero-Izajasz: autor żył zapewne w późnym okresie niewoli. Sięgnijmy znów po świadczący o monoteizmie passus. W Iz 41 przedstawiony jest sąd Boży nad ludami. Jahwe, Sędzia, wykazuje nicość bogów pogańskich:

„Przedłóżcie waszą sprawę sporną, mówi Pan, podajcie wasze mocne dowody, mówi król Jakuba. Niechaj przystąpią i niech nam objawią to, co się ma zdarzyć. Jakie były

mmi .........••■•■••■-‘-‘**‘**‘‘**-‘**■******‘‘‘*^“"”11 iliiiiiiiiiniiimiiiiiuii