Obraz8 (90)

Dalsze uporządkowanie tego rynku nastąpiło w 1971 r., kiedy to w Stanach Zjednoczonych powstał elektroniczny system obrotu pozagiełdowego NASDAQ (National Association of Secuńties Dealers Automated Quotations), a więc zalążek giełdy komputerowej. System ten najpierw zaczął dostarczać informacji

0    kursach papierów wartościowych, a następnie także o wysokości ich obrotów. W ciągu zaledwie kilku lat powstał wysoce skomplikowany system informacji komputerowej, który spowodował wzrost konkurencji między market makers. Stali się oni głównymi podmiotami organizującymi ten rynek i zaczęli pełnić funkcję centrów notowań. Dość powiedzieć, iż po 10 latach istnienia giełda komputerowa NASDAQ stała się trzecim rynkiem na świecie po giełdzie w Nowym Jorku i Tokio. Z czasem w systemie giełdy elektronicznej zaczęto także notować zagraniczne papiery wartościowe oraz amerykańskie kwity depozytowe ADR (,American Depositary Receipts). Obecnie giełda elektroniczna stanowi ważny element amerykańskiego regulowanego lynku pozagiełdowego.

Wśród firm notowanych w systemie NASDAQ znajdują się znane w świecie firmy sektora zaawansowanej technologii przetwarzania danych, jak Microsoft czy Oracle, i zajmujące się biotechnologią. Każdy notowany w tym systemie papier wartościowy musi mieć zapewnione wspomaganie co najmniej dwóch instytucji finansowych spełniających rolę animatorów rynku (market maker). Powinni być oni gotowi do umożliwienia w każdym czasie transakcji kupna

1    sprzedaży dużych zleceń, co oznacza, iż instytucja taka musi dysponować odpowiednio dużym kapitałem. Notowania w systemie giełdy elektronicznej NASDAQ ułatwiają później firmom zdobywanie kapitału od inwestorów instytucjonalnych.

Duże zainteresowanie firm obecnością na giełdzie NASDAQ wynika przede wszystkim stąd, że giełda ta jest obecnie telekomunikacyjną siecią, która łączy tysięce jej uczestników z różnych stron świata, aktywnie działających na tym rynku. Giełda ta nie ma tradycyjnego parkietu giełdowego; dokonywanie transakcji umożliwia .system teleinformatyczny. Sprawia on, że zawieranie transakcji, jak również otrzymywanie o nich najświeższych informacji odbywa się w czasie rzeczywistym. Łączy on także działających na tej giełdzie animatorów sprawiając, że rynek ten ma zasięg globalny. Od roku 2001 system NASDAQ oprócz Stanów Zjednoczonych zaczął obejmować także: Japonię, Kanadę, Hongkong, Europę, Amerykę Południową oraz Bliski Wschód. W roku tym notowano tam walory prawie 430 nieamerykańskich korporacji. Warto dodać, że w lipcu 1999 r. do systemu tego weszła pierwsza polska spółka - Netia Holding SA. W systemie NASDAQ najczęściej obraca się kwitami depozytowymi ADR; powinny one być zarejestrowane przez amerykańską komisję dopuszczeniową (SEC).

Giełda NASDAQ ma obecnie dwa rynki notowań papierów wartościowych: rynek krajowy (Nasdaą National Market, gdzie w 2001 r. obracano walorami ponad 4000 spółek) i rynek małych firm (Small-Cap Market). Aby walor mógł być notowany na jednym z tych rynków, firmy muszą spełniać określone wymogi. Generalnie dotyczą one konieczności udostępniania rocznych raportów o działalności firmy, dopasowania się do amerykańskich standardów prowadzenia rachunkowości spółki, organizowania raz do roku walnego zgromadzenia, publikowania informacji o rozbieżności zdań akcjonariuszy co do oceny działalności firmy, a także co do ogólnych kierunków rozwoju przedsiębiorstwa.

Z kolei w Wielkiej Brytanii wtórny obrót papierami wartościowymi na rynku pozagiełdowym został zapoczątkowany w 1972 r. przez firmę Granville and Co. Celem jego stworzenia było wyjście naprzeciw potrzebom dużych spółek, których walory nie były notowane na giełdzie oficjalnej, chcących rozprowadzić część swych akcji wśród stabilnych i długoterminowych inwestorów, ale bez narażania się na ryzyko skupienia większych pakietów akcji przez jednego inwestora, który mógłby przejąć kontrolę nad spółką. Chodziło też o to, by spółka mogła zgromadzić kapitał w sposób dyskretny, czyli bez konieczności spełnienia wszystkich formalnych warunków wymaganych do dopuszczenia jej walorów do notowań na giełdzie oficjalnej. Dotyczy to spółek, które nie chciały być przejrzyste dla konkurencji. Również w Wielkiej Brytami w 1973 r. w nieco inny sposób rynek pozagiełdowy organizowała firma Harvard Securities Limited. Podczas gdy Granviłle była zainteresowana jedynie kojarzeniem ofert, to ta druga firma była zainteresowana nabywaniem akcji na własny rachunek, co wówczas było radykalnym posunięciem.

Obecnie w Wielkiej Brytanii uczestnicy rynku pozagiełdowego pracują w ogólnokrajowym zautomatyzowanym systemie SEAQ (Stoch Exchange Auto -mated Quotation System). Jest to system giełdy komputerowej, poprzez który można składać zlecenia kupna-sprzedaży przez całą dobę. Umożliwia on także przekazywanie niezbędnych informacji o akcjach, emitentach, wysokości obrotów, notowaniach etc. Spółki notowane na rynku pozagiełdowym w Wielkiej Brytanii to w większości spółki nowe, posiadające zweryfikowane sprawozdania finansowe, ale za okres krótszy niż trzy lata. Mogą tam również funkcjonować spółki, które zostały, z różnych powodów, skreślone z listy uczestników giełdy oficjalnej. Doświadczenia Wielkiej Brytanii wskazują, iż prawdziwie płynny rynek pozagiełdowy jest możliwy do utrzymania, ale przy odpowiedniej liczbie podmiotów podtrzymujących go, czyli market makers, które pełniłyby rolę mini-giełdy papierów wartościowych.

Opierając się na amerykańskim pierwowzorze rynku pozagiełdowego i próbując powtórzyć jego sukces w krajach Unii Europejskiej, utworzono w Brukseli EASDAQ, który rozpoczął działalność w listopadzie 1996 r. Na bazie tej giełdy w listopadzie 2001 r. powstała giełda NASDAQ EUROPE, jako wynik sojuszu nowojorskiej giełdy NASDAQ i berlińskiej giełdy papierów wartościowych. Rynki takie powstały również m.in. w Japonii, Korei Południowej, Singapurze oraz w Rosji, Polsce i Rumunii.

Podsumowując zaprezentowane wyżej informacje o rynku pozagiełdowym można wskazać na jego pozytywne i negatywne cechy. Do pozytywnych niewątpliwie należy zaliczyć:

1. Relatywnie tańszy koszt emisji niż emisji publicznej, ponieważ spółka sama może przygotować wiele informacji niezbędnych do przeprowadzenia emisji.

149