obraz3 (11)

i nawet w rozwiniętych teoriach soteriologicznych i doktrynach mistycznych⁴². Wszystkie te inicjacyjne obrzędy regressus ad uterurn, naturalnie, mają mityczny wzorzec: jest nim Indra, który dla zapobieżenia narodzinom przerażającego potwora w następstwie połączenia między Mową (Wacz) a Ofiarą (Jadżńa) przemienił się w embriona i wszedł do macicy Vac^.

Należy zwrócić uwagę na ten punkt: wyobrażany przez diksza regressus ad uterum jest odnawialny: powtarza się go za każdym razem, gdy dokonuje się ofiary somy. A ponieważ ofiarnik jest już „dwukrotnie urodzony” dzięki swej inicjacji (upanajana), widać stąd, że diksza zmierza do odnowienia ofiarnika, aby pozwolić mu na uczestnictwo w sacrum. Regressus ad uterum implikuje niechybnie zniesienie minionego Czasu. Teksty nie mówią tego wyraźnie, ale powrót ad originem da się wyjaśnić tylko przez pragnienie rozpoczynania na nowo „czystej” egzystencji, to znaczy takiej, która nie poddała się dotknięciom Czasu. Ten sam rytuał obowiązuje przy innych okazajach: na przykład, jeśli nowicjusz zerwał swój ślub, musi czuwać przy ognisku owinięty skórą czarnej antylopy, z której wychodzi o świcie czołgając się (.Baudhajana Dh._y III, 4, 4). Owinięcie skórą oznacza ciążę, a wyczołgiwanie się symbolizuje nowe narodziny. Ten obrzęd i znaczenie istnieją również na innych poziomach kulturowych. U niektórych lud^ów-$antu)chłopiec.'przed obrzezaniem jest obiektem ceremonii, znanej jako ,\liroTzić się na now^. Ojciec ofiarowuje barana, a trzy dni później owija dziecko w bfonęzołądka i skórę zwierzęcia. Jednakże przed owinięciem dziecko musi wspiąć się na łóżku przy matce i krzyczeć niczym noworodek. W skórze barana pozostaje przez trzy dni. Dodajmy, że zmarli grzebani są w skórach baranich i w pozycji embrionalnej⁴⁴.

Wracając do Indii, musimy jeszcze wspomnieć o innym obrzędzie zawierającym regressus ad uterum_y odprawianym również po to, żeby się na nowo narodzić albo dostąpić wyższego sposobu bycia (na przykład zostać braminem) lub aby oczyścić się-z wielkiego skalania (na przykład wynikłego z podróży za granicę). Chodzi o obrzęd jlnmnjagarbha_y /dosłownie „złoty embrion”, który, po raz pierwszy opisany w Atharwawedzieparas'iszta~XJll, był wyjątkowo żywotny, jako że praktykowano go jeszcze w XIX wieku⁴⁵. Oto na czym polega ta ceremonia: ^howo przyjętego wprowadza się do

⁴² Por. M. Eliade, Kosmogonische Mythen und magiscbe Heiltmg („Paideuma”, VI, 1956, s. 194—204),

^4,3 Por. Satapatba Brahmana, III, 2, I, 18 nn. W: Maitrajant Samkita III, 6, 8, jest mowa o połączeniu między Jadżńa i Dakszina. Por. także H. Lommei, w: C. Hentze, op. cit., s. 114 nn.

⁴⁴    M. Canney, The Skin of Rebirth („Man”, lipiec 1939, nr 91), s. 104-105; W. S. Routicdge i K. Routledge, With a pre-historic People (London 1910), s. 151-153. Por. także M. Eliade, Mity, sny i misteria, s. 210 nn.

⁴⁵    Por. Th. Zachariae, Scheingeburt („Zeitschrift d. Vercins fur Volkskundc”, XX, 1910, s. 141 nn. = Kleine Schriften, Bonn i Leipzig 1920, s. 266 nn.); William Crooke, Things Indian, being discurswe notes on varioHs subjects connected with India (London 1906), s. 500 nn.; J.G. Frazer, Totemism and Exogamy (London 1910), I, s. 32, IV, s. 208 nn.; H. Lommei w: C. Hentze, op. cit., s. 121 nn.; Dr. Hildę Hoffmann, w: C. Hentze, op. cit., s. 139 nn.