Obraz 1 (29)

tylko w WNP prooeu ton realizuj* się w skali przemyaIowoj. Podziemne kjorowanio prowadzi się tan w Zagłębiu Podmoskiewskim (w pokładach węgla brunatnego| i v Zagłębiu Kusnieokim (w grubych pokładach węgla kamiennego) . Jako czynnik zgazowujący stosuj* eię powietrze pod niskim cienieniem. Eksploatowane pokłady występuję na głębokości 100-300 m. Produktem jest gaz nlakokaioryczny o wartości opałowej do 4,5 MJ/nra* i składzie przedstawionym w tab. 38.

Obecnie prowadzi się badania nad podziemnym zgazowaniam pokladow nie nadających eię do normalnej eksploatacji górniczej., np. pokłady strome, jak tet nad zgazowaniam pokładów występujących na dużych głębokościach, Łj. 800-1500 m.

Tabela 38

Charakterystyka wybranych procesów zgazowania węgla kamiennego w pokładach podziumnych

	T 1 o	ć
Dane o procesie zgazowania	Zagłębia Kulnisck Rosja	Instalacja pilotowa Złoto Hanna, USA
Temperatura zgazowania (°C)	I 700	1 100
Cianiani* czynnika zgazo-wującago (MFa)	0,5	0,45-1,75
Ilość produkowanego gazu	1 650	45-322
(tya. ar/dobę) • Wartość opałowa gazu (MJ/m^1) Składniki gazu (I obj.)	4,8	4,9-6,9
	17-18	10-19
CO	17-18	6-20
CO,	9-10	11-20
CH„ -CM n n “a	2 56-57	2-6 46-58
M,S	0,2	1

3.1.3. ekstrakcja

Węgiel 'kamienny pod działaniem niektórych rozpuszczalników organicznych w dużym stopniu przechodzi do roztworu. Podatność węgla na ekstrakcję uzależniona jest od stopnia jego uwęglenia. Najbardziej na nią podatne są węgle najalods'ze, tj. płomienne i gazowo-plomienne, które charakteryzują się dużą."zawartością części lotnych oraz małym stopniem uporządkowania struktury wewnętrznej. Znaczną ilość ekstraktów można uzyskać z węgla o zawartości pierwiastka.do 10%. Gdy zawartość ta wynosi •0-901, wydajność ekstrakcji stopniowo maleje, natomiast gdy wynosi 92% (tab. 20) - ekstrakcja praktycznie nie zachodzi.

3.1.3.1. Rodsaja ekstrakcji węgla kamiennego

W zależności od rodzaju rozpuszczalnika i temperatury procesu wyróżnia się kilka rodzajów ekstrakcji węgla kamiennego.

Ekstrakcja niskotemperaturowa realizowana jest w temp. do 100 C przy utyciu rozpuszczalników o niskiej temperaturze wrzenia, jak „p. ^man. etylobenzen, nitrobenzen, chlorobenzen, aceton czy eter dietyłowy. Uzyskiwane ilości ekstraktów są niewielkie (do kilku procent). Ekstrakt zawiera przede wszystkim Żywic* i woski. Rozpuszczalniki te ni* atakują wiązań c-c i ni* powodują destrukcji makrocząsteczkowej sieci struktury węglowej. Rozpuszczają tylko substancje zawarte w porach węgla lub występujące sąsiedztwie sieci.

Ekstrakcja średniotemperaturowa realizowana jest w temp. 100-200 C, tj. równiet poniżaj temperatury rozkładu substancji węglowej. Ekstrahen-tami są rozpuszczalniki organiczne o właściwościach elektronodonorowych. m.in. aminy, zasady pirydynowa 1 fenole. Uzyskuje się 20-40% ekstraktu, w skład którego wchodzą żywice i woski oraz częśC polimeru węglowego charakteryzująca eię najmniejszym stopniem uporządkowani*.

Przedstawione wyżej rodzaju ekstrakcji mają ograniczone zastosowanie przemysłowe ze względu na wysoką cenę niektórych *katrahant.>w ora* stosunkowo mały stopnLa.i ekstrakcji. Mają jednak dute znaczanie | pracach badawczych dotyczących struktury, składu chemicznego i właściwości wągł* kamiennego.

Ekstrakcja wysokotemperaturowa prowadzone jest w 400-4to°c, tj. w temperaturze, w ktor*j następuje Juz rozkład struktury węglowej. H tym przypadku stopień ekstrakcji jest znaczny 1 mota dochodzie do 95%. Wymieniony typ ekstrakcji prowadzi aię w dwóch odmianach wykorzystając rozpuszczalniki organiczne o właściwościach degradujących lub o właściwościach wodorodonorowych.

Rozpuszczalnikami o właściwościach degradujących ąą wysokowrzące oleje lub węglowodory aromatyczne (antracen, fenantren, naftalen, olej antracenowy, destylat pakowy). Otrzymywane eketrakty aą aubatanc stałymi podobnymi do paku. Podczaa ekstrakcji następuj* rozrywanie wiązań C-C w polimerze węglowym, a towarzyszy temu powstawaniu wolmych rodników o dużej aktywności. Ponieważ w Środowisku reakcyjnym występuje niedobór wodoru, tylko niektóre rodniki mają możność przyłączenia tych atomów w rezultacie wewnątrzcząstoczkowych przegrupowań. Pozostała częsc rodników ulegą wtórnym reakcjom kondensacji Ł polimeryzacji, w efekcie tych przemian w ekstrakcie tworzą się duże cząsteczki o bu    prze

strzennej dając* układ koloidalny, co uniemożliwia filtrację ekstraktu. Z ekatraktu łatwo jest wyodrębnić rozpuszczalnik przez destylację. Uzyskuje się go w etenin nie zmienionym.

Ul