Obraz08 (7)

powstańczej Warszawy. Z tego powodu von dem Bach zwiększył wysiłki, aby odebrać powstańcom utrzymywane przez nich jeszcze odcinki brzegu rzeki. To dodatkowe zadanie przekraczało jednak możliwości wojsk von dem Bacha. Szybko spostrzegł to dowódca Grupy Armii „Środek” i zdecydował się powierzyć zadanie obrony Warszawy dowództwu XXXXVI KPanc gen. Luttwi-tza. Dowództwo to znajdowało się właśnie w transportach kolejowych, przerzucanych z Radomia do Pułtuska. Obecnie było ono tam niepotrzebne, gdyż odwołano przydzielone mu siły. W związku z tym korpusowi przekazano obronę obszaru Warszawy od Młocin do Coniewa koło Góry Kalwarii. Do wykonania tego zadania gen. Luttwitzowi podporządkowano następujące siły: 25 DPanc, 2 pgpanc DSpad-Panc „Hermann Góring”, grupę bojową płk. Schmidta (608 pochr, 500, 501 i 46 baony saperów szturmowych oraz kilka baonów policji i własowców), grupę bojową gen. Rohra (z Grupy Korpuśnej von dem Bacha) oraz grupę bojową płk. Sieckeniusa (węgierska 5 DRez i jednostki ochrony). Formalne przejęcie dowodzenia przez XXXX VI KPanc nastąpiło 18 września ²¹.

W momencie wyzwolenia Pragi jednostki 125 KA, a wśród nich 1 DP im. Tadeusza Kościuszki, wszczęły próby rozpoznania przeciwległego brzegu rzeki, ale kilku grupom nie udało się przeprawić na drugą stronę. Dopiero 15 września nad ranem polscy zwiadowcy zdołali dotrzeć na Czerniaków i nawiązać kontakt z broniącym się tam zgrupowaniem „Radosława”. Jeszcze pod koniec dnia wiadomości z Czerniakowa zostały przekazane do sztabu 125 KA i 1 A Wojska Polskiego²².

Warto dodać, że 14 września w południe w sztabie 175 DP 125 KA rozważano nawet wariant sforsowania (przez 277 pp) Wisły z rejonu Saskiej Kępy w celu uchwycenia przeciwległego brzegu i „zabezpieczenia głębokości przyczółka” —jak to określono w przygotowywanym rozkazie. Z zamiaru tego wycofano się, gdyż zapadły decyzje, że urzeczywistniać go będą Polacy²³.

Natomiast w Warszawie wojska niemieckie, wzmocnione 25 DPanc i wsparte uderzeniami stukasów, wznowiły gwałtowne ataki na ośrodki oporu powstańców. Napotkały one jednak zdeterminowany opór Polaków. Dowódca 9 A meldował do Grupy Armii „Środek”, że w uzbrojeniu powstańców pojawiły się środki przeciwpancerne. Broń tę od trzech dni dostarczały samoloty radzieckie i polskie, a częściowo pochodziły ze zrzutów, sporadycznie dokonywanych przez aliantów zachodnich.

Należy w tym miejscu wyraźnie powiedzieć, że powierzenie XXXXVI KPanc obrony obszaru Warszawy nie oznaczało wyłączenia podporządkowanych mu

²¹    Meldunek Grupy Armii ..Środek*’ z 14 września 1944 r. MiD WIH, t. 312, roi. 248, kl. 7804369-7804379; KTB 9 A. zapis z 18 września 1944 r.. MiD WIH. I. 312, roi. 343. kl. 7916501.

²²    Pismo szefa Oddziału Operacyjnego Sztabu 143 Dywizji Piechoty do Sztabu 125 Korpusu Armijnego z 15 września 1944 r.. MiD WIH. Wypisy z AMO SSSR 48/59; komunikat operacyjny I Armii WP z 16 września 1944 r., Organizacja i działania bojowe L WP w latach 1943-1945. t. 3, cz. 1, s. 572 n.

²² Rozkaz bojowy sztabu 175 Dywizji Piechoty z 14 września 1944 r. (godzina szesnasta minut pięćdziesiąt). MiD WIH, Wypisy z AMO SSSR 48/59.

131