Obraz6 (20)

4.1.    Pędniki, ich rodzaje i zasady działania

^Pędnik okrętowy jest to mechaniczne urządzenie napędowe, które wytwarza siłę naporu wprawiającą okręt w ruch postępowy i które porusza się wraz z okrętem.

Istnieje wiele rodzajów pędników, o różnych zasadach działania i różnorodnej budowie. Niektóre, takie jak np. wiosło, są bardzo proste i znane od niepamiętnych czasów. Inne, jak np. pędnik magnetohydrodyna-miczny, są bardzo skomplikowane i działanie ich oparte jest na wykorzystaniu zjawisk poznanych stosunkowo niedawno. W niniejszej książce ograniczymy się do najczęściej spotykanych pędników pracujących w wadzie, tzn. pędników hydraulicznych. Ogólną zasadą pracy tych pędników jest odrzucanie mas wody „zagarniętych” przez pędnik z otoczenia kadłuba w kierunku przeciwnym do ruchu okrętu. Woda odrzucana jest przez elementy pracujące pędnika, które przejmują na siebie siły reakcji odrzucanych mas dające napór.

Pomijając zawsze kontrowersyjną klasyfikację pędników należy stwierdzić, że do najbardziej znanych należą: śruby okrętowe, koła łopatkowe, pędniki cykloidaine oraz pędniki strugowodne.

* Śruby okrętowe obejmują: śruby o skoku ustalonym, śruby o skoku nastawnym (śruby nastawne), zespoły dysza-śruba, śruby w pełni kawitują-ce (śruby superkawitacyjne) oraz śruby tandem (dwustopniowe) współbieżne i przeciwbieżne. Śruba okrętowa jest pędnikiem hydraulicznym o osi poziomej, wzdłużnej, składającym się z szeregu (dwa do siedmiu) skrzydeł usytuowanych promieniowo w piaście, w jednakowych odstępach kątowych od siebie. Przy jednoczesnym jednostajnym ruchu obrotowym śruby i jednostajnym' ruchu postępowym okrętu punkty skrzydeł opisują w przestrzeni regularne linie śrubowe. Kształt skrzydeł ies⁺ taki, że w wyniku obrotów śruby woda odrzucana jest w stronę przeciwną clo ruchu śruby. Reakcja odrzucanych mas wody przejmowana przez skrzydła tworzy napór śruby. Bardziej szczegółowo zasadę pracy śruby przedstawia rys. 4.1. Skrzyd^>o śruby przekrojone dwoma współosiowymi z osią

(

d

(

i

i

142