Obraz 7 (3)

B. Chemikalia otrzymywane ze skrobi

Znaczny osęśc światowa] produkcji skrobi przerabia się no cukry prosta metodą hydrolizy, gdyż stanowi ona najtańszy surowiec do otrzymywania niektórych sscharydOw. Ns drodze hydrolitycznoj degradacji makrocząsteczki skrobiowej otrzymuje się hydrolizaty skrobiowe o okładzie zalotnym od stopnia degradacji i sposobu działania. Najpierw otrzymuje alg mieszaniną wytozych 1 niższych oligosacharydOw, w tym największą Łiośd maltozy, które tworzą syrop skrobiowy. Produktem ostatecznej hydrolizy skrobi Jsst roztwór D-glukozy, z którego wyodrębnia się glukozę krystaliczną, ożyli cukier, gronowy. Dla celów specjalistycznych hydrolizę skrobi przeprowadza się na drodze enzymatycznej - prowadzi ona do zatrzymania się reakcji na disscharydzis (maltoza). Z otrzymanego syropu wydziela się maltozę krystaliczną.

Chemikalia ze skrobi uzyskuje się również przez jaj -głębokie- utlenienie. Makrocząsteczki skrobiowe pod działaniem odpowiednich czynników utleniających rozpadają się na związki maloaząsteozkowei hydroksykwszy, ketohydroksykwasy (przeważnie di karboksylowa), a także kwas winowy i kwas szczawiowy.

Utlenianie skrobi przy pomocy kwasu nadjodowego prowadzi do rozerwania pierścieni glukopiranozowychi

* CHjOH
HyjJj	“0\H	hjo4
Js$)H	IW
ft ÓH		n	li i

W wyniku tej reakcji powstaje tzw. skrobia dlaidehydowa. Przy utlenienia 60-65% pierścieni glukopiranozowyeh skrobie dlaidehydowa wykazuje właściwości garbnika.

4.20. SACHAROZA

4.28.1. Właściwości fizyczne i metody otrzymywania

Sacharoza C_iaH„0_Łl (m-D-glukopiranozydo-S-D-fruktofuranozyd, cukier buraczany, cukier trzcinowy) jest dieacharydem zbudowanym z reszt glukozy 1 fruktozy poląozonych wiązaniem glukozydowym 1,2:

V |

Bf• %i

Ha poetaó bezbarwnych Łub białych kryształów, bez zapachu, o słodkim smaku (słodycz sacharozy przyjęto za jednoatkę porównawczą). W wódzia rozpuszcza się bardzo dobrze (w temp.* 20°C uzyskuje eię 6?-proeentowe wodne roztwory sacharozy). Po krystalizacji z wody sacharoza ma temp. topn. 186°C. Ogrzewane powyżej temperatury topnienia ulega przemianie w nlokrystaliczną, brunatno zabarwioną masę o nazwie karmel, ktozy wykorzystywany jest do nadawania barwy i smaku artykułom spożywczym. Sacharoza jest związkiem optycznie czynnym. Jaj akręcalnośó właeciw* wynosi («)J° - *66.5°.

Sacharoza jest najbardziej rozpowszechnionym w przyrodzie dieachary-dsm. Występuje w wielu owocach 1 sokach roślinnych (np. śliwki, ananasy, banany, pomarańcze czy jabłka zawierają 5-10% sacharozy). Ma skalę przemysłową wyodrębnię się ją z buraków cukrowych (p. 2.1.1.1) i trzciny cukrowa j. Surowce te zawierają 18-25% sacharozy. W krajach o klimacie ciepłym i tropikalnym surowcem cukrowniczym jest trzcina cukrowa - roślina trawiasta, z której łodyg (wysokość 2-6 a, średnica do 5 cm) wyodrębnia się sacharozę np. metodą wytłaczania.

.Światowa produkcja sacharozy wynosi obecni* ok. 70 min t. Polaki przemysł cukrowniczy, dysponujący ok. siedemdziesięcioma cukrowni® •-latach najkorzystniejszych pod względem urodzaju wytwarzał rocznie prawie 2 min t sacharozy.

4.28.2. Kierunki przemysłowego wykorzystania

Sacharozę w stania czystym przeznacza się do celów konsumpcyjnych w gospodarstwie domowym oraz w przemysłu spożywczym do produkcji wLelu wyrobów o mniej lub bardziej słodkim smaku (słodycze, wyroby piekarnicza, napoje chłodzące). W przemyśle farmaceutycznym sacharoza stanowi dodatek ■smakowy do wytwarzania lekarstw, np. syropów.

iSacharoza jsst surowcom do otrzymywania licznych chemikaliów (rys. 151 j. Chemikalia ta uzyskuje się' przez i

chemiczną modyfikację sacharozy (wprowadzanie grup funkcyjnych do nie|zmienionej cząsteczki sacharozy).

•- hydrolizę sacharozy (rozerwania wiązania i,2-glukozydowego i utworzenie cząsteczki glukozy i fruktozy),

i- całkowite -rozbicie- cząsteczki sacharozy, np. pod wpływem czynników '-utleniających.    * - i

Chemiczna modyfikacja sacharozy (cukrochemia)

Jednym z pierwszych takich produktów była ©kteacetyłezachareza, trudno rozpuszczalna aubstanoja o gorzkim smaku, wytwarzana w ograniczonym sakrasie jako środek smakowy (-zgorzkniający- produkty). Następnie vy-

U)

S12