Obraz&2 (3)

CHjCM

H-C-OH

-    |H₂| ho-Ł-m

D-FRUKTOZA -h-C-OM

H-f-OH

CHjOH

twory ikrieajt płaszczyznę światła spoi a ryzowanego w Iwo (atąd nazwa -lcwulosa"). Skręcalność wisśoiwa świeżych roztworów fruktozy wynozi -|J3,5°, B roztworu równoważnikowego -92,3°. W technologii i handlu wy-1 ■tepuj* tylko jeden izoaer fruktozy, a mianowicie fl-D(-)frUktoza w po-

■

•tael furanotoweji

OH H

i o tya produkcie będzie dalej mowa.    i r- .

Fruktoza jest mońosacharydem bardzo rozpowszechnionym w przyrodzie. Występuje zarówno w stanie wolnym, jak i związanym. H stanic wolnym (niezalełnie od towarzyszących jaj innych cukrów) występuje w licznych i roślinach, zwteszcca w słodkich owocach i miodzie pszczelim* w stanie związanym występuje w sacharozie, rafinozie, innych oligosacharydach, a taki* w skrobiopochodnyeh polisacharydach, “jak np. w inulinie, która jest rozpowszechnionym w przyrodzie polifruktozydem (inulina występuje w korzeniach cykorii i dalii oraz kłączach karczochów).    %

Fruktozę jaet doić łatwo wytworzyć Jako składnik roztworu wodnego (szczególnie w siieszaninie z innymi cukrami). Trudno jest natomiast ją wykrystalizować i otrzymać w postaci produktu stałego, czystego. Pierwszy krok w tym kierunku polega na oczyszczaniu jaj roztworu wodnego, zwłaszcza przez oddzielenie Innych cukrów.

Fruktozę wytwarza się w skali przemysłowej trzema metodami i - przez enzymatyczną lab * kwaśną hydrolizę inuliny z kolejnym | zatęianiem roztworu i krystalizacją fruktozy,

| przez hydrolizę (inwersję) sacharozy z ' następującym wytrącaniem | trudno rozpuszczalnego osadą fruktozami wapniowego, który po zawieszeniu w wodzie rozkłada się ditlenkiea węgla; następnie odsącza się trudno rozpuszczalny węglan wapnia i zatęża pod zmniejszonym ciśnieniem uzyskany wodny roztwór fruktozy, co powoduje krystalizację pólwodzianu frukto- |

8

- przez enzymatyczną hydrolizę ekrobi otrzymuje sig wodny roztwór | glukozy, którą poddaje eię enzymatycznej izomeryzacji.

! kg fruktozy otrzymuje się praktycznie z 2,1 kg sacharozy (poprzez ! inwersję bez izomeryzacjij. Przy zastosowaniu dodatkowej .izomeryzacji J (enzym izomeraze glukozowa) - wystarczy 1,5 .kg sacharozy. M przypadku skrobi, stosując izoemryzacją, zutywa się jej 2,4 kg na kg j fruktozy, przy czym otrzymuje eię dodatkowo 1,4 kg glukozy,

R 1900 r. wyprodukowano w świacie 60 tya. t fruktozy, w tym 35. tya. [ I I postaci krystalicznej. Fruktoza jest znacznie droższa od .glukozy.

4.30.2. Kierunki przemysłowego wykorzystania

H ostatnich latach obserwuje się szybki wzrost zapotrzebowanie na fruktozę, głównie w przemyśla apoiywczym 1 lecznictwie. Główna jaj zastosowania to środek słodzący, a takie składnik laków 1 przede wszystkim w tym colu jest wytwarzana w stania krystalicznym. Fruktoza charakteryzująca się znaczni# większą alodyczą od glukozy, a takie sacharozy, umożliwia przy mniejszej dawco "tuczącego" węglowodanu uzyskania takiego aamego efektu słodkości. W mieszaninie za sztucznymi środkami słodzącymi (np. sacharyną lub cykłamlnami) zwiększa ich słodkość.

We wciąż wzrastającym stopniu stosuje alę fruktozę w farmakologii, farmacji i medycynie. Jest przezneesone do odżywienie doustnego lub dożylnego (łatwiej przyswajalna przez organizm nil glukoza - Jest lepiej wykorzystywana przez organizm). Bardzo liczne receptury lecznicze zawierają w swoim składzie fruktozę. Nadaje się równio! dla diabetyków.

Chemiczne zastosowanie fruktozy jest podobne do zastosowania sacharozy lub glukozy. W procesie mikrobiologicznym (fermentacja) tworzy fruktoza m.ln. alkohol etylowy, butylowy, alkohole amylowa, kwas mlekowy, cytrynowy 1 in. Korzystnie jaat więc stosować do tych celów znacznie tańszo cukry, jakimi są sacharoza lub glukoza.

Fruktoza uwodorniana w obecności katalizatora niklowego daje mieszaninę Alkoholi hekaawodorotlenowych - aorbitu i mannitui _<

CHjOH

HO-C—H

HO-t-M * H-t-OH M-C—OM CH7OH „

ttrbil    O-monml

D-mannit jest substancją krystaliczną o temp. topn. 166°C. Ma alodki smak. Stosowany joat w medycynie i farmacji, • takt# do produkcji Żywic syntetycznych.

w wyniku utleniania fruktozy tworzą alg kwasy* ery tronowy, mezowimo-vy, glikolowy, szczawiowy i mrówkowy, w przypadku zastosowania kwasu nadjodowego¹ Jako czynnika utleniającego dzyskuje sig mieszaninę kwasu glikolowego z glioksylowym. .