Obrazh5 (2)

UCZENIE SIĘ JAKO AKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI

chemicznych procesów, które mogą powodować to „zacieranie śladów”. Do dziś badania naukowe nie doprowadziły do zidentyfikowania biochemicznych i strukturalnych zmian w systemie nerwowym (Solso, 1991).

4.7.2

Teoria interferencji

Tradycyjna psychologia pamięci preferowała w charakterze materiału nauczania bezsensowne sylaby, tak zwane trygramy CVC (G = spółgłoska, V=samogłoska), jak na przykład DEW, FAP lub TUW). Zauważono, że możliwości pamięciowe osoby badanej tym bardziej maleją, im więcej zestawów bezsensownych sylab wyuczyła się w trakcie wcześniejszych faz eksperymentu (Un-derwood, 1957). Widocznie wcześniejsza nauka wpłynęła niekorzystnie na późniejsze uczenie. Taką interferencję (zaburzenie) określa się mianem pro-aktywnego hamowania. Można ją przedstawić następująco:

i

ł

Uczenie Bsty 1

Uczenie listy 2

Strata pamięciowa przy ódtworżeniu listy 2

Rycina 4.12

Schematyczne przedstawienie hamowania proaktywnego (pierwsza lista działa niekorzystnie na opanowanie i odtworzenie drugiej listy)

Niekorzystne działanie może również przebiegać w odwrotnym kierunku (jak na rycinie 4.13).

Taka skierowana wstecz interferencja określana jest jako hamowanie retroaktywne.

Niekorzystne oddziaływanie na zapamiętywanie jako skutek interferencji występuje przede wszystkim wtedy, gdy nowsze i wcześniejsze treści nauczania są do siebie bardzo podobne. Dzieje się tak na przykład w nauce bezsensownych sylab. Fenomenu interferencji można dowieść również przy uczeniu się materiału sensownego.

PEDAGOGICZNA PSYCHOLOGIA UCZENIA I NAUCZANIA

Rycina 4.13

Schematyczne przedstawienie hamowania retroaktywnego (druga lista utrudnia odtworzenie pierwszej)

W trakcie nauczania uczeń jest nieustannie skazany na sytuację, kiedy musi udzielać różnych odpowiedzi na podobne pytania. Na przykład w czasie nauki języka obcego dowiaduje się, że stół w języku angielskim to łabie, a w języku hiszpańskim mesa. Kolejnych przykładów dostarcząją lekcje przyrody. Uczeń powinien więc nauczyć się, że kwarc należy do minerałów skalnych, które nazywamy silikatem, podczas gdy kalcyt stanowi minerał skalny należący do grupy wapieni (Kalbaugh, Walls, 1973). Na ząjęciach z historii trzeba liczyć się z interferencjami, kiedy uczniowie muszą nauczyć się następujących relacji: „Kiedy A był królem, a B służył u niego jako generał, toczyła się wojna C. Ale kiedy A był królem, a D jego generałem, miała miejsce wojna E” (Bower, 1974). Interferencje mogą wpływać niekorzystnie na zapamiętywanie ucznia, kiedy ma on odpowiedzieć, który król i generał byli uwikłani w którą wojnę.

W innym eksperymencie uczestnicy mieli nauczyć się kilku tekstów skonstruowanych w następujący sposób (Crouse, 1970):

Payton urodził się pod koniec października 1795 roku w Hamstead. Kiedy

miał zaledwie osiem lat, jego ojciec, który prowadził wypożyczalnię koni,

zmarł na skutek upadku z konia.

W tekstach tego typu można rozpoznać podobną strukturę (makrostruktu-rę według Bowera, 1974). Nąjpierw przedstawiona zostąje osoba wraz z informacją o dacie urodzenia. Kiedy osoba ta osiągnęła określony wiek. w wyniku pewnego wydarzenia zmarł jej ojciec. Mikrostruktura składa się z jednostek, które w różnych wariantach pojawiąją się w kolejnych tekstach (dzień urodzin Paytona, wiek, w którym stracił ojca. zawód ojca, przyczyna jego śmierci). Elementy makrostruktury, takiej samej we wszystkich histo-