Obraz6 (130)

378 Podstawy fizjoterapii

a potem nad samym źródłem bólu, dokonuje się schłodzenia krio-sprayem w jednym kierunku. Tego rodzaju zabieg przeprowadza się wielokrotnie, aż do pełnego uruchomienia mięśnia, ale nie więcej niż 2-3 razy, gdyż zbyt długie schładzanie powoduje oziębienie mięśni, co jest zjawiskiem niekorzystnym. Następnie ogrzewa się obszar skóry objęty zabiegiem.

Ryc. 257. Sposób terapii punktu spustowego zlokalizowanego w obrębie mięśnia dwugłowego uda

Skuteczność leczenia w dużym stopniu zależna jest od uprzedniego wyuczenia chorego tzw. aktywnego rozluźnienia mięśni. Wg Basmajiana, tego rodzaju relaksacja wymaga aktywnego zaangażowania pacjenta w rozluźnianie mięśni, wraz z opanowaniem reakcji obronnych na ból pojawiający się od czasu do czasu podczas terapii. Pacjentom, którzy mają z tym trudności zaleca się wykonanie kilku głębokich oddechów torem przeponowo-brzusznym.

Głównym zadaniem zastosowanego krio-sprayu jest eksteroreceptywne blokowanie doznań bólowych powstałych w trakcie rozciągania mięśnia. Ponadto, wskutek spryskania skóry, dochodzi też do zmniejszenia wyładowań w obrębie moto-neuronów gamma. Zmiana wrażliwości włókien mięśniowych umożliwia z kolei większe rozluźnienie mięśni.

Terapia techniką rozciągania i spryskiwania jest bardzo skuteczną metodą w przypadku stwierdzonych aktywnych punktów spustowych. Znajduje ona więc zastosowanie w wielu przewlekłych zespołach bólowych narządu ruchu. Dla zwiększenia jej skuteczności i utrwalenia uzyskanych rezultatów, całość metody dopełniona jest o naukę i instruktaż, realizowanych już samodzielnie przez pacjenta, technik relaksacji, oddychania, autostretchingu, ćwiczeń wzmacniających, poprawy

Ryc. 258. Sposób terapii punktu spustowego zlokalizowanego w obrębie mięśnia płaszczkowatego

postawy ciała oraz o uświadomienie i wyeliminowanie z czynności dnia codziennego wzorców ruchowych mogących ponownie uaktywnić punkty spustowe.

Metody terapii manualnej stosowane

W ŁAGODZENIU BÓLU

Jak już wspomniano, cały szereg metod terapii manualnej wypracowano w celu łagodzenia dolegliwości bólowych — dotyczących zwłaszcza zespołów bólowych kręgosłupa. Większość z nich ukierunkowana jest raczej na likwidowanie pewnych zmian wbudowanych jak gdyby w przyczynowo-skutkowy łańcuch objawów towarzyszących tym zespołom. Łagodzenie tych objawów leży w zasadzie u podłoża przeciwbólowego działania omawianej grupy metod, aczkolwiek część spośród nich zwiera też elementy jak gdyby właściwej terapii przeciwbólowej.

W pierwszej kwestii — czyli działania na ogniwa wspomnianego łańcucha przyczynowo-skutkowego - podejście kolejnych autorów różnych metod jest zróżnicowane. Wynika to zarówno z odmiennego postrzegania przyczyn dysfunkcji i dolegliwości, jak również z przyjętego sposobu ich łagodzenia. Warto więc na metody terapii manualnej spojrzeć w skrócie raz jeszcze — tym razem przez pryzmat podejścia różnych autorów do problematyki likwidowania dolegliwości bólowych.

J. Cyriax np. wyodrębnił dwa typy tkanek miękkich — kurczliwe i nie-kurczliwe. Funkcjonowanie pierwszych postrzega w relacji siła/bolesność, natomiast w odniesieniu do drugich istotne znaczenie przypisuje momentowi pojawienia się bolesności podczas wykonywania ruchów czynnych i biernych w pełnym zakresie ruchomości. Istotne są również informacje dotyczące rodzaju i rozmiaru bólu, obszaru dolegliwości bólowych, stopnia dyskomfortu oraz subiektywnego porównania stopnia nasilenia objawów bólowych w stosunku do analogicznych problemów z przeszłości.

Celem terapii wg Cyriaxa jest przywrócenie prawidłowej, w pełnym zakresie i bezbolesnej ruchomości stawowej, natomiast ukierunkowane na to postępowanie jest jak gdyby dwuaspektowe. W metodzie tej znajdujemy bowiem zarówno elementy bezpośrednich działań przeciwbólowych (ostrzykiwania środkami przeciw-