Obraz (1448)

Podstawy k‘uivlyc/no inrlodyi /iu- im.ili/y ckonomic/ncj

W analizie porównawczej zasadniczo wyróżnia się:

•    porównania /. danymi postulowanymi, w tym zwłaszcza z planem;

•    porównania w czasie;

•    porównania w przestrzeni.

Porównania z danymi postulowanymi polegają najczęściej na odniesieniu osiągniętych wskaźników do danych planu. Oprócz porównań z planem mogą tutaj wystąpić porównania danych rzeczywistych z danymi kalkulacji wstępnej, kosztorysów, kosztu normatywnego lub szczegółowych limitów czy norm. Globalizacja procesów ekonomicznych oraz postępująca integracja gospodarki polskiej z gospodarką Unii Europejskiej i gospodarką światową sprzyjają wzrostowi znaczenia niektórych narzędzi administracyjnych, wyznaczających warunki „brzegowe” działalności przedsiębiorstw, co powoduje konieczność porównań w zakresie przestrzegania europejskich oraz światowych standardów dotyczących m.in.: ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy, bezpieczeństwa procesów technologicznych i konstrukcji wyrobów, jakości użytkowej oraz materiałochłonności i energochłonności.

Porównania w czasie polegają na ocenie dynamiki zjawisk gospodarczych, ocenie rozmiarów i tempa zmian wskaźników ekonomicznych w badanym okresie w porównaniu do okresów ubiegłych lub okresu przyszłego. Objęcie badaniem odpowiednio długiego okresu umożliwia określenie tendencji rozwojowej badanego zjawiska.

Porównania w czasie mogą obejmować:

•    porównania zwykłe, uwzględniające stałą podstawę odniesienia; pozwalają one na ustalenie wskaźników dynamiki badanego zjawiska i jego tendencji rozwojowej;

•    porównania łańcuchowe, w których się wykorzystuje podstawę zmienną; polegają one na odniesieniu wielkości każdorazowo osiągniętych z wielkościami roku poprzedniego i pozwalają na określenie tempa zmian badanego zjawiska lub jego dynamiki.

Porównania w przestrzeni polegają na przeciwstawianiu wybranych wskaźników badanej jednostki gospodarczej podobnym, porównywalnym wielkościom innej jednostki. W ramach tego rodzaju porównań można wyróżnić:

•    porównania w przestrzeni w^rew^rnętrzne, a więc w obrębie jednego przedsiębiorstwa. Mogą one dotyczyć różnorodnych konfrontacji wskaźników ekonomicznych w jednostkach gospodarczych wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa. Przykładowo, porównania takie w przedsiębiorstwie przemysłowym mogą polegać na konfrontacji wybranych wskaźników charakteryzujących stopień realizacji odcinkowych zadań produkcyjnych lub finansowych różnych wydziałów produkcyjnych, brygad roboczych, stanowisk pracy itp. W bardziej złożonych strukturach organizacyjnych grup kapitałowych o charakterze koncernu, holdingu, konglomeratu, konsorcjum, aliansów strategicznych oraz sieci l<i i ihi^hlorslw należy oczekiwać odpowiedniego rozwinięcia porównań we-wim, u /nyi li Trzeba podkreślić, że możliwość stosowania tych porównań, jak liiwnlr/ zakres ich rozwinięcia zależą przede wszystkim od stopnia zor-

■    Uil/owania i szczegółowości wewnętrznego rozrachunku gospodarczego;

•    ......twminiii w przestrzeni zewnętrzne polegają na odniesieniu wskaźników

lininkieryzujących badane przedsiębiorstwo do wybranych danych dotyczących hiiiyt h przedsiębiorstw i otoczenia przedsiębiorstwa. Porównania międzyza-l Indowe mogą się odnosić do danych charakteryzujących najlepsze przedsiębior iwo w branży, średnie przedsiębiorstwo w branży, kilka przedsiębiorstw

■    I n air/y, średnie wartości branżowe, a także do wskaźników różnych branż oraz imulardów obowiązujących w gospodarce. Porównania te mogą — w zależności

ml sektora, w którym funkcjonuje badane przedsiębiorstwo — mieć charakter In tijowy lub międzynarodowy. Postępująca globalizacja i wzrost konkurencji v\ymagają od przedsiębiorstw szerokiego zastosowania benchmarkingu do piowmlzenia systematycznej analizy konkurentów oraz ciągłej konfrontacji la .nych wyników z wynikami tych przedsiębiorstw, które można uznać za wzór doskonałości w danym obszarze — lidera w branży. Benchmarking jest metodą poszukiwania wzorcowych sposobów postępowania, umożliwiających osią-wunie najlepszych wyników poprzez uczenie się od innych i wykorzystywanie U li doświadczenia. Zależnie od celu porównań i możliwości doboru materiałów /jodłowych porównania te mogą mieć różny zakres merytoryczny i stopień ./ezegółowości. W zasadzie porównania między przedsiębiorstwami powinny .u; opierać na syntetycznych wskaźnikach finansowych, chociaż w obrębie tego . imego sektora możliwy jest szerszy zakres porównań.

Sprostanie konkurencji na rynkach globalnych wymaga poszerzenia obszarów i wnętrznych porównań w przestrzeni o analizę sektorową, uwzględniającą mukrootoczenie i otoczenie konkurencyjne przedsiębiorstwa (zob. rys. 1.4).

Makrootoczenie jest to zespół warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa wynikający z tego, że działa ono w określonym kraju i regionie, w określonej strefie klimatycznej, w danym układzie międzynarodowym, politycznym, ekonomicznym, połecznym, demograficznym, prawnym itp. Cechą makrootoczenia jest to, że silnie określa możliwości działania i rozwoju przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwo nie jest jednak w stanie zmienić tych warunków. Otoczenie stwarza szanse lub zagrożenia, które powinny być obserwowane i przewidywane oraz odpowiednio uwzględniane w programach rozwoju przedsiębiorstw.

elementami otoczenia konkurencyjnego są podmioty gospodarcze, które mają / przedsiębiorstwem powiązania kooperacyjne lub konkurencyjne. Jego głównymi składnikami są dostawcy, odbiorcy, istniejący i potencjalni konkurenci. Otoczenie konkurencyjne oddziałuje na przedsiębiorstwo, ale również przedsiębiorstwo ma możliwość aktywnego reagowania na te bodźce. Zachodzi tutaj sprzężenie zwrotne. Przedsiębiorstwo może otoczenie konkurencyjne badać, przewidywać jego zachowanie, ale też kształtować.