Obraz (1513)

Rozdział 5

KSZTAŁTOWANIE STRUKTURY KAPITAŁU PRZEDSIĘBIORSTWA

5.1. Charakterystyka kapitału przedsiębiorstwa

Geneza pojęcia „kapitał” sięga czasów starożytnego Rzymu, gdzie oznaczało ono „sumę będącą przedmiotem pożyczki”. Za twórcę teorii kapitału jest uważany F. Quesnay, który wprowadził pojęcie kapitału jako bogactwa zebranego uprzednio w celu podjęcia dalszej produkcji.

Kapitał (dobra inwestycyjne) obejmuje wszelki wynik procesu produkcyjnego, który jest przeznaczony do późniejszego wykorzystania w procesie produkcyjnym. Kapitał może mieć egzystencję materialną i niematerialną.

Kapitał jest również definiowany jako całokształt zaangażowanych w przedsiębiorstwie zasobów wewnętrznych i zewnętrznych, własnych i obcych, terminowych i nieterminowych. To określenie znajduje odzwierciedlenie w bilansie, w którym strona aktywów wskazuje wartość aktywów trwałych i obrotowych, tj. majątku trwałego i obrotowego przedsiębiorstwa, natomiast strona pasywów charakteryzuje źródła pochodzenia tego majątku, dzieląc je na kapitał własny i obcy.

Kapitał pełni w jednostce gospodarczej określone funkcje. Należą do nich:

•    funkcja poznawczo-informacyjna, charakteryzująca wyposażenie przedsiębiorstwa w kapitał oraz źródła jego pochodzenia, strukturę finansowania, dostarczającą sygnałów w odniesieniu do bieżącej i oczekiwanej sytuacji finansowej podmiotu gospodarczego;

•    funkcja dochodowo-motywacyjna, warunkująca podstawę otrzymywania dochodów przez właścicieli kapitału i pracowników przedsiębiorstwa;

•    funkcja planistyczno-rozliczeniowa, warunkująca wywiązywanie się przedsiębiorstwa ze zobowiązań, kwantyfikację ryzyka i realizację określonych procedur mających na celu interes firmy jako całości;

•    funkcja kontrolna, zapewniająca efektywność działania przedsiębiorstwa.

5.2. Pojęcie i mierniki struktury kapitału

5.2.1. Po jęcie struktury kapitału

Struktura kapitału jest przez autorów niejednoznacznie rozumiana, a także różnic Interpretowana i mierzona. Jest to proporcja udziału kapitału własnego i obcego - finansowaniu działalności przedsiębiorstwa.

Można przyjąć, że możliwości kształtowania struktury kapitału, ze względu na ló/norodność instrumentów finansowych, są nieograniczone. Relacja ta może przyjmować, w liczniku i mianowniku, wartości od zera do nieskończoności. Wartość przedsiębiorstwa można przedstawiać jako sumę wartości kapitałów własnych i obcych, czyli:

\ Kw+Ko,

Ijdzic:

A u¹ — kapitały własne,

A O — kapitały obce.

Biorąc pod uwagę maksymalizację stanu posiadania akcjonariuszy, podstawowy problem związany z determinowaniem struktury kapitału jest następujący: czy można maksymalizować wartość przedsiębiorstwa poprzez wybór struktury kapitału?

Odpowiedź na to pytanie jest ważna, gdyż istnienie optymalnej struktury kapitału oznaczałoby, że można maksymalizować majątek akcjonariuszy, manipulując strukturą kapitału firmy. Na dochody akcjonariuszy wpływałyby nie tylko decyzje inwestycyjne, lecz także decyzje finansowe. Jeśli okazałoby się, że decyzje finansowe są ważne dla przedsiębiorstwa, to należałoby zrewidować podejście do oceny efektywności inwestycji. Przy korzystaniu ze średniego ważonego kosztu kapitału do celów dyskontowania i oceny zakłada się niezmienność struktury kapitału przedsiębiorstwa. Jeśli istniałaby optymalna struktura kapitału dla przedsiębiorstwa, to należałoby ją osiągnąć i zachować.

Poglądy autorów na temat wpływu wykorzystania kapitałów obcych na wartość rynkową przedsiębiorstwa można podzielić na dwie grupy. Jedni uważają, że struktura kapitału nie ma żadnego wpływu na wartość rynkową firmy, jest ona bowiem determinowana rentownością jej aktywów i zmiana tytułu własności strumieni zysków nie zmienia ich całkowitej wartości.

Druga grupa jest zdania, że ze względu na występowanie takich czynników, jak np. podatki, istnieje możliwość powiększania wartości przedsiębiorstwa poprzez wzrost zadłużenia do pewnego poziomu, czyli uważa, że istnieje optymalna struktura kapitału dla przedsiębiorstwa. Jest to taka proporcja wykorzystania kapitałów własnych, akcji uprzywilejowanych i kapitałów obcych, która minimalizuje średni ważony koszt kapitału tego przedsiębiorstwa.