Obraz (1596)

120 Ocenił pi/cdsicbiorsiwn nn rynku knpilalowyni

w akcje w celu uzyskania dywidendy lub późniejszego odsprzedania po zwiększonej cenie. Obrót akcjami na giełdzie odbywa się podczas sesji giełdowych. Po każdej sesji giełdowej jest publikowana tabela wskaźników giełdowych, w której umieszcza się ceny akcji, wartość i wolumen obrotów, a także informacje o spółkach: wielkość emisji akcji, wysokość kapitalizacji, wysokość dywidendy oraz wskaźniki rynku kapitałowego.

Bieżące notowania giełdowe często stanowią podstawę decyzji o sprzedaży lub kupnie akcji, jednak należy zauważyć, że zmiany cen papierów wartościowych

—    w tym akcji — są w zasadzie nieprzewidywalne. Jest to naturalną konsekwencja właściwego funkcjonowania rynków kapitałowych. Trudności w przewidywaniu cen akcji na giełdzie nie stanowią przeszkody w inwestycjach giełdowych; dążenia do minimalizacji ryzyka związanego z lokowaniem kapitału w papiery wartościowe przyczyniły się do wykształcenia różnych metod analizy akcji. W praktyce najszersze zastosowanie znajdują dwie metody oceny opłacalności inwestycji w akcje spółek:

•    analiza fundamentalna;

•    analiza techniczna.

Między obiema metodami występują różnice, prowadzące do odmiennej oceny spółek, co może powodować podejmowanie różnych decyzji. Podstawowa różnica odnosi się do obszaru czasowego objętego analizą. Analiza fundamentalna dotyczy zazwyczaj kilku poprzednich okresów (kilku lat) —jest podstawową metodą oceny opłacalności inwestycji w papiery wartościowe dla inwestorów lokujących pieniądze w akcje na dłuższy czas. Natomiast analiza techniczna obejmuje krótszy okres i jesl wykorzystywana do podejmowania decyzji przez tych, którzy inwestują w akcje na krótki okres (jest więc niezbędna dla graczy giełdowych, zainteresowanych korzyściami wynikającymi ze zmiany cen akcji na rynku).

Analiza fundamentalna to badanie sytuacji zewnętrznej i wewnętrznej spółki, mające na celu ustalenie „wewnętrznej, prawdziwej wartości” firmy [Ritchie, 1997]. Opiera się ona na założeniu, że najistotniejszy wpływ na giełdę mają zjawiska i procesy ekonomiczne występujące poza rynkiem kapitałowym i to ich znajomość należy wykorzystać do postawienia trafnej diagnozy ceny akcji. Analiza ta znajduje zastosowanie w określaniu opłacalności inwestowania w akcje zgodnie z oceną spółki

—    emitenta akcji — na podstawie sprawozdawczości finansowej, konkurencyjności, zamierzeń strategicznych. W ocenie tej uwzględnia się także zmianę wartości pieniądza w czasie, co ma zastosowanie w wycenie wartości przedsiębiorstwa.

Ocenie podlega kondycja finansowa spółki, możliwości rozwoju spółki oraz stabilność na rynku. Podstawowe cechy analizy fundamentalnej to: niepowtarzalność badanej sytuacji i oparcie na udokumentowanej przeszłości. Atrybuty te stanowią o ułomności tej metody — jakość rozpoznania dotychczasowej sytuacji spółki wyznacza trafność przewidywań jej przyszłości.

Analiza fundamentalna obejmuje:

•    analizę sektorową;

•    analizę sytuacyjną firmy;

•    analizę finansową.

W analizie sektorowej przedmiotem badań jest środowisko ekonomiczno-społeczne^{1 2} spółki (rynek lokalny, krajowy i międzynarodowy) w celu scharakteryzowania cyklu koniunkturalnego. Poddaje się go ocenie w zakresie opłacalności inwestowania oraz wielkości systematycznego ryzyka występującego w danej branży. Znajduje tutaj zastosowanie analiza konkurencji M. Portera (M. /'orla rompetition analysis) — analiza sektora (otoczenia konkurencyjnego przedsiębior siwa), nazywana także ,.analizą pięciu sił”. Polega ona na badaniu czynników kształtujących jego atrakcyjność dla obecnych i przyszłych inwestorów. Do czynników tych należą:

•    siła oddziaływania dostawców i możliwości wywierania przez nich presji na przedsiębiorstwa sektora (siła przetargowa dostawców);

•    siła oddziaływania nabywców i możliwości wywierania przez nich presji na przedsiębiorstwa sektora (siła przetargowa nabywców);

•    konkurencja wewnątrz sektora;

• groźba pojawienia się nowych produktów;

• groźba pojawienia się substytutów.

Relacje między tymi czynnikami określają intensywność konkurencji w obrębie sektora oraz jego rentowność.

Analiza sytuacyjna firmy (analiza wewnętrznej tendencji rozwojowej) zajmuje się diagnostyką stanu spółki, wykorzystując w tym celu m.in. metody portfelowe, takie jak np. macierz Boston Consulting Group³, i sformalizowane metody kompleksowe, m.in. analizę SWOT. Analiza sytuacyjna służy rozpoznaniu walorów spółki jako firmy atrakcyjnej dla inwestorów: pokazaniu jej obecnej pozycji na rynku i możliwości rozwojowych, zwłaszcza w odniesieniu do przedmiotu działania.

Najważniejszą rolę w analizie fundamentalnej odgrywa analiza finansowa, w szczególności jej część — analiza wskaźnikowa, która na podstawie zestawu wskaźników określa „wewnętrzną, prawdziwą wartość” spółki. Stosowana w anali zie fundamentalnej analiza finansowa została zaprezentowana w poprzednich rozdziałach. W odniesieniu jednak do oceny przedsiębiorstwa na rynku kapitałowym wymaga rozszerzenia o wskaźniki giełdowe.

Na podstawie analizy fundamentalnej wyznacza się wartość akcji spółki, rozumianą jako potencjalna cena, po której akcje pow inny być notowane na giełdzie. Wartość akcji określają: zysk netto spółki, aktywa netto, wielkość wypłacanej dywidendy, ocena przyszłych zysków i dywidend. Ustaloną „wartość wewnętrzną akcji” porównuje się z rzeczywistą ceną rynkową. Jeżeli wartość wewnętrzna kształtuje się poniżej ceny rynkowej, to akcje należy sprzedawać, w odwrotnej sytuacji — akcje powinno się kupować. Trzeba jednak zauważyć, że

1

^? Ocenia się w aspekcie danej branży ogólny rozwój gospodarczy, poziom wytworzonego dochodu

2

narodowego, bezrobocie, stopy procentowe, podaż pieniądza itp.

3

Macierz BCG jest najstarszą i najprostszą metodą portfelową. Po raz pierwszy została zastosowana w 1969 r. przez amerykańską firmę konsultingową Boston Consulting Group.