P030511 32 [03]

L .ÓSMY DZIEŃ TYGODNIA", „NASTĘPNY DO RAJU". -CMENTARZE*

raju, złożone do druku w wydawnictwie Iskry, zostało skonfiskowane przez cenzurę. W listopadzie natomiast, w 29 numerze tygodnika „Kulisy”, opublikowany został fragment Cmentarzy\ które w całości ukazały się dopiero w rok później w Paryżu.

W trzech ostatnich utworach, gatunkowo reprezentujących mikropowieść lub dłuższe opowiadanie, wszystkie elementy poetyki i światopoglądu Pierwszego kroku w chmurach uległy spotęgowaniu i wyostrzeniu, do pewnej granicy została też doprowadzona technika „prawdziwego zmyślenia”. Zamysłem artystycznym organizującym model rzeczywistości w trzech dłuższych opowiadaniach Hłaski było znów, jak w przypadku tekstów z Pierwszego kroku w chmurach, wykreowanie konsekwentnie ciemnej wizji rzeczywistości, wyeksponowanie W niej mrocznych stron życia i katastrofy wszelkich konstruktywnych dążeń bohaterów, fatalizmu ciążącego nad ich losem. Opowiadania te wyraźnie nawiązują do debiutanckiego zbioru pisarza; pojawiają się w nich te same tematy (bezdomność dwojga kochanków uśmiercająca miłość w Ósmym dniu tygodnia i Pierwszym kroku w chmurach, praca w bazie transportowej w Bazie Sokołowskiej i Następnym do raju), te same motywy (kobiety oszukujące kochających je mężczyzn, samotność wszystkich ludzi, klęska marzeń bohaterów, dom-więzienie, deszcz jako nieodłączny element i zarazem symbol codziennej udręki), ten sam wszechogarniający pesymizm, który determinuje literacki obraz świata i który w kolejnych mikropowieściach ulega stopniowemu pogłębieniu. W Pętli, „najczarniejszym” opowiadaniu Pierwszego kroku w chmurach, padają słowa: „Nie ma gorszego snu jak życie”. W ósmym dniu tygodnia mówi się na ten sam temat: „Ziemia jest paskudna, życie jest komicznym piekiełkiem, ale gdzieś w głębi tej skorupy płonie rozpalone żelazo”^{1 2};

1

j Cyt wg wyd.: M. Hlasko. Utwory wybrane, wybór M. Komar

2

L. Kuipiewski, Warszawa 1985, L 2: ósmy dzień tygodnia. Cmentarze, Następny do raju, s. 26,