P1010101 (4)

zdecydowanie pozytywnej do zdecydowanie negatywnej²⁰. Jednakże dla badań pedagogicznych, szczególnie środowiskowych, ważne jest nie tylko umiejętne adaptowanie techniki pomiarowej i skal wypracowanych w warsztatach socjologów i psychologów społecznych — lecz nade wszystko kontynuowanie prób Heleny Radlińskiej i Józefa Pietera²¹ nad opracowywaniem własnych, pedagogicznych technik i skal pomiarowych.

W technikach pomiarów wielką rolę odgrywają wskaźniki. „Wskaźnikiem jakiegoś zjawiska 5* nazywać będziemy zjawisko W, którego zaobserwowanie pozwoli nam (w sposób bez-wyjątkowy lub z określonym czy choćby wyższym od przeciętnego prawdopodobieństwem) stwierdzić, że zaszło zjawisko Z”²². Trafny wybór wskaźników fap. wskaźników szans pomyślanego kształ- I towania środowiska lokalnego itp.) decyduje o ilości czasu zajmo-wanego przez badanie, o użyteczności pomiaru, o trafności prognozy. Zaletą dobrego wskaźnika jest zarówno jego łatwa obser-

wnwalność, jak i trafność prognostyczna (np. rodzaj ukończonej_

szkoły jako wskaźnik poziomu kultury; liczba osób przypadających na jedną izbę mieszkania jako wskaźnik pomyślności rodzi-ny itp.). Pomiar wskaźników dokonywany jest za pomocą |wspomnianych wyżej skal pomiarowych, zwanych przez Radlińską mierni kami. . _

Wreszcie zwrócić należy uwagę na użyteczność w pomiarach' środowiska koncepcji norm i wzorców, wprowadzonej do badań pedagogicznych przez H. Radlińską. Normy i wzorce jako wskaź-

²⁰    Wśród opracowań technik pomiarowych na uwagę zasługują Metody badań socjologicznych, rozdz. X. Przykład opracowywania pomiaru: A. K a-miński, I. Muchnicka, J. Szypszak, J. Janicki, Aktywność i bierność członków szkolnych organizacji młodzieży, „Nowa Szkoła”, 1968, nr 7/8; oraz A. Kamiński, Miernik aktywności organizacji młodzieży szkolnej, „Nowa Szkoła”, 1968, nr 12.

²¹    Radlińska, op. cit., s. 160—169; J. Pieter, Poznawanie środowiska wychowawczego, Wrocław 1960; A. Kamiński, Recenzja pracy J. Pietera: Poznawanie środowiska wychowawczego, „Studia Socjologiczne”, 1962, nr 3, s. 280—287. Por. także: R. Wroczyński, Wprowadzenie do pedagogiki społecznej, Warszawa 1966, s. 83—100.

²²    Nowak, Studia z metodologii..., s. 247. Instruktywne omówienie roli wskaźników dla poszczególnych zmiennych badanej sytuacji pedagogicznej podaje H. Muszyński w swym Wstępie do metodologii pedagogiki, s. 245 —247.