prawić nawet najstaranniejsze opracowanie*7. Ponieważ rezultaty pracy badawczej tak bardzo zależą od rzetelnego stosowania technik badawczych, ich umiejętne opanowanie stanowi podstawowe zadanie badacza.
12. Żadnych badań nie należy opierać na materiałach zebranych tylko za pomocą jednej techniki badawczej, gdyż każda z nich posiada ograniczony pułap możliwości penetracyjnych i każda narażona jest na swoisty dla niej „poślizg” ku niedokładnościom. Stosowanie przy rozwiązywaniu problemu badawczego dwóch, trzech wzajemnie dopełniających się i wzajemnie kontrolujących swe wyniki technik podnosi wiarygodność badań.
Wśród kilku użytych w pracy technik jedną można potraktować Jako główną i na niej opierać się przede wszystkim przy relacjonowaniu wyników badań. Pozostałe (lub pozostała) będą technikami pomocniczymi, -dopełniającymi i weryfikującymi materiał zebrany przy pomocy techniki głównej.
METODY BADAWCZE
1. Nie zagłębiając się w gąszcz spraw wiążących się z tematem J metod badawczych28 przejdziemy bezpośrednio do znaczenia, któ- / re temu terminowi nadaje się coraz częściej w pedagogice empi-/ J
-tycznej, a społeczne j~w~szczególnoścL.istnieje..tendencja ..do poj^>_______
mowania metody badań jako zespołu teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących naj-ogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego. Zależnie od postawionego problemu badacz dokonuje wyboru określonego generalnego sposobu realizowania swych poczynań badawczych tak, aby najoszczędniej i najkrócej móc osiągnąć:
A. Poprawną wiedzę w zakresie rozpoznania rzeczywistości ukierunkowanej przez problem.
27 „O takim postępowaniu metodologicznym można by powiedzieć, że jest bardzo dokładnym i skrupulatnym opracowaniem bardzo niedokładnych danych”. J. Konopnicki, Zainteresowania, środowiskor kulturalne i poziom umysłowy młodzieży, „Studia Pedagogiczne”, t. IX, 1961, s. 6.
28 Literatura jak w przyp. 26.
5
Metodologia pedagogiki...