P1010112 (4)

5. Monografia instytucji. Wokół pojęcia metody monograficznej badań naukowych panuje w literaturze metodologicznej zamęt. Jedni traktują monografię instytucji społecznej, wsi, miasta jako studium przypadku (case study), inni widzą w niej metodę badań terenowych (field study), jeszcze inni rozszerzają pojęcie monografii na badanie każdego wyodrębnionego rodzaju zjawisk, faktów, zachowań, instytucji, zbioru osób określonej kategorii demograficznej i społecznej⁴³. Pragnąc wyrwać się z mało użytecznych abstrakcji metodologicznych, sugerowanych przez zbytnie rozszerzanie pojęcia metody monograficznej, ograniczymy jej zakres tylko do badań instytucji społecznych rozumianych jako organizacje społeczne.

Ograniczona metoda monograficzna najbliższa jest monograficznym studiom etnologów i etnografów⁴⁴, choć tu także z nale-żytą ostrożnością, dyktowaną odrębnościami dyscyplin naukowych.

/Podstawową zaletą badań monograficznych, obejmujących wybraną instytucję społeczną⁴⁵, 4est możność sięgnięcia „w głąb” tej instytucji i gruntownego, wielostronnego wejrzenia w jej funkcjonowanie zarówno jako systemu społecznego, jak i jako związanego ze sobą zbioru osóbfj Jeśli badana instytucja postrzegana

łódzkich; I. Walendzik, Opiekunowie społeczni dzielnicy Łódź-Bałuty. Także w pracach: B. Butrymowie z, Potrzeby kulturalne włókniarzy rencistów;-!. „ M u c.h.nAc.k2i_r.-PQtrzeI}y.JculźumlnQ-oświatow£_ włókniarzy na tle ich czasu wolnego; I. L e p a 1 c z y k, Rola książki i biblioteki w zaspokajaniu potrzeb kulturalnych tołókniarzy, oraz J. Szypszak, Teatralny zespół amatorski — wszystkie cztery prace drukowane w tomie pod red. A. Kamińskiego i J. Marczuka, Aktywność kulturalna włókniarzy, Łódź 1969.

⁴⁸ Tak właśnie wprowadził omawianą metodę do nauk społecznych Le Play (zwany „ojcem monografii społecznej”) swoimi monografiami rodzin robotniczych.

⁴⁴    Por. np. informację podaną w odsyłaczu 8, o tzw. stacjonarnych badaniach problemowych, lansowanych przez Katedrę Etnografii Uniwersytetu Łódzkiego.

⁴⁵    Pojęcie instytucji społecznej odnosi się w niniejszych rozważaniach do struktur sformalizowanych szerszego zasięgu (np. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci), jak i do ich węższych odpowiedników (np. poradnie wychowawcze Towarzystwa Przyjaciół Dzieci). Opracowywane są monografie szkoły, Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, drużyny harcerskiej, klubu, domu kultury, osiedla mieszkaniowego, zakładu pracy — zawsze w ukierunkowaniu na sprawy społeczno-wychowawcze.