P1010201 (2)

X HUGO WODZEM ROMANTYKÓW

że pomimo różnicy formy rządów istnieje we Francji ciągłość tradycji i że Francja może jeszcze raz dać dowód, iż potrafi mieczem zdobyć sobie wawrzyny. Trafnie też oddaje nastroje swojej generacji pisząc:

nie mamy nic do roboty, pokój kołysze nas na próżno w swojej bezczynności, arena wojny ma dla nas urok, w naszych rękach, niestety nie zajętych, gnieciemy liry i. braku mieczów, śpiewamy tak, jak inni się biją.

W odzie tej brzmią akcenty rewolucyjne. To wystąpienie Hugo oznacza zerwanie z obozem rojalistycznym i przejście do liberałów.

W grudniu tego samego roku ukazuje się dramat Hugo Cromwell, którego przedmowa staje się manifestem; jej program entuzjastycznie przyjmuje młodzież romantyczna. Hugo jest odtąd wodzem romantyzmu francuskiego.

Utwory jego wykazują teraz, jak glębokie^rzemiany dokonały się już w jego światopoglądzie. Cykl poezji wschodnich ogłoszony w r. 1829, olśniewający formalnie i wyraźnie obliczony na efekt, rozbrzmiewa także nutą umiłowania wolności. W tym samym roku powstaje pierwsza z jego powieści o tendencjach społecznych, Ostatni dzień skazańca (Lc dernier jour d’un condam-ne), wymierzona przeciw karze śmierci, a także nabrzmiały rewindykacjami społecznymi dramat Marion de Lorme. Pisząc ten dramat Hugo zamierza zdobyć dla sprawy romantyzmu scenę oficjalnego, subwencjono-wanegoprzez rząd teatru, Komedii Francuskiej. Jednak pierwszą jego sztuką, którą wystawi Komedia Frań-

cusk», będzie nie Marion, tylko Hernani. Data jego wystawienia (luty 1830) uważana jest za datę zwycięstwa romantyzmu we Francji.

Hugo po roku 1830. Hugo wita z radością rewolucję lipcową, w jej osiągnięciach upatrując zwycięstwo idei wolnościowych. Liberalizm Wiktora Hugo jest bowiem światopoglądem postępowej burżuazjńpJakkolwiek Hugo w ciągu swojego długiego życia bez przerwy rozwija się rozszerzając swój horyzont światopoglądowy, to jednak nigdy nie wyzwoli sdę całkowicie z ideologii burżuazyjnej i nie będzie mógł w pełni zrozumieć formującej się ideologii klasy robotniczej, ani dostrzec, że w łonie społeczeństwa francuskiego, które w jego oczach przemienia się w kapitalistyczne, toczy się walka klas, która się nie da zażegnać w sposób kompromisowy. Hugo dostrzega wyraźnie niesprawiedliwość społeczną i wyzysk robotników przez klasy posiadające, ale będzie walczył o usunięcie tej krzywdy i tego wyzysku na drodze porozumienia obu stron, bez naruszenia istniejącego ustroju społecznego.

W okresie Monarchii Lipcowej Hugo pomimo swoich wyraźnych teraz sympatii napoleońskich jest dobrze widziany przez rząd. W r. 1841 zostaje członkiem Akademii Francuskiej, w r. 1845 parem Francji. Zamienia trybunę, jaką były dla niego do tej pory teatr i powieść, na trybunę męża stanu. W tym czasie, jak sam wyznaje, nie wierzy już w „królów — właścicieli ludzi", pragnie gorąco oświaty dla ludu, by następnie móc wszystkim obywatelom nadać prawa wyborcze.

Rewolucja roku 1848 wywołuje zaniepokojenie Wik-