P1010278 (4)

przez trupy: psychoanaliza i literatura, która bezpośrednio lub pośrednio się nią inspiruje, mówią o tym wprost, bez przebrania. Tematy literatury fantastycznej stały się dosłownie tymi samymi, co badań psychologicznych ostatnich pięćdziesięciu lat”^{1 2 3 4 5}. Można powiedzieć, że - czym fantastyka Ernsta Teodora Amadeusa Hoffmanna stała się dla Freuda, tym fantastyka Po-ego dla Bonaparte. Ale to nie znaczy bynajmniej, że fantastyka staje się już niepotrzebna. Pojawiają się takie domeny życia psychologicznego, związanego z wampirami, o których chętnie czytamy na przykład w twórczości fantastycznej Annę Rice.

Poe niejednokrotnie przedstawiał w swych nowelach pełne perwersyjności postępki dziwacznych postaci. W Czarnym kocie, opowieści o demonicznym mordercy, który sam swoje czyny określa jako wyuzdane i przepełnione duchem przewrotności, pada znamienne pytanie: „Czyliż istnieje człowiek, który by po stokroć nie uświadamiał sobie, iż dopuszcza się jakiegoś niegodnego lub niedorzecznego czynu jedynie dlatego, że czynu tego popełnić nie powinien? Czyż w obliczu swego najwewnętrzniejszego sumienia nie doznajemy nieustannej pokusy, by naruszyć prawo jedynie z tej przyczyny, iż je za słuszne uważamy?”⁶. Transgresja, o której tu mowa, ma u Poego najczęściej charakter przekroczenia tabu śmierci i trupa.

Cytowano nieraz fragment z Morelli (1835) o niecierpliwym wyglądaniu śmierci ukochanej. „Czyż mam wyznać, iż z bezmiernym, gorączkowym upragnieniem oczekiwałem zgonu Morelli?”'. Bonaparte w klasycznej pracy z 1931 roku (Żałoba, nekrofilia, sadyzm w związku z Edgarem Poe) uważa-

1

' wyżej jakiś cichuteńki dźwięk, jakby ko skrzyni. „Potem zapadała martwa cisza, którą mą    \_a\_n " (s 218). O brzasku zaś wieko

wzdychanie czy szlochy, lecz tak przytłumiony, że led y    _z podejrzenia, że bohater

2

było umieszczane na skrzyni i zabijane gwoździami. N    _ oddawał się jego kontemplacji.

3

opowieści wiózł w podłużnej skrzyni jakieś dzieło sztuki i    _{n d} i>_aTChetypologie gśnćrale, Par*

4

   Por. G. Durand, Les structures aiuhropologufaes de    odwołuje się do słynnej książki

1963, s. 254-255. Omawiając temat śmierci u romamy ow m    ^ ^ ^^aise, Paris 1956.

Alberta Bóguin, L'dme romantique et le reve. Essa* ^ ^ ^rOTTUOT°^_^ _g 157-168. Wcześniej autor pisał, że

5

   T. Todorov, Introducńon d la littórature fantasńąue, P    miłości z wampirami lub z umai !\

.w literaturze fantastyczne! nekrofilia przybiera zatwycta, postat nulosc,

mi, powracającymi do żywych” (s. 144).    dmową opatrzył W. Kopaliński. Tłuma

6

   Czarny kot, w: E. A. Poe, Opowiadania. Wyboru do ona ¹ P

czyi S. Wyrzykowski, 1.1, Warszawa 1986, s. 380-381.