P1010306

196 Agnieszka Setecka

Hottl da Lac jest historią młodej kobiety piszącej powieści romantyczne (jak Mary Fisher). Edith jest typową bohaterką powieści wiktoriańskiej: skromna, cicha, skryta, kobieta nieoczekująca od życia zbyt wiele. Jej cnota nie zostaje wynagrodzona, ale mimo to Edith wierzy skrycie i głęboko w mit prawdziwego romansu. Hotel chi Lac jest swego rodzaju parodią powieści romantycznej, która odkrywa przed czytelnikiem jedyny mankament romansu: on się nigdy nie spełnia. Ukazuje też wielkie rozczarowanie. które muszą przeżyć kobiety wbrew rozsądkowi oczekujące spełnienia romansu. Jednocześnie Brookner przekonuje czytelnika, że kobiety chcą po raz kolejny usłyszeć mit o żółwiu i zającu i być utwierdzone w przekonaniu, że jest to najszczersza prawda. Nawet Edith, która przejrzała cen mit na wskroś i odkryła jego nieprawdziwość, stwierdza na końcu, że i tak wierzy w każde słowo, które napisała.

Powieść Anity Brookner odzwierciedla ambiwalentny stosunek współczesnych kobiet do romansu: wiemy, że to nieprawda, ale w głębi duszy chcemy, żeby się spełnił. Kwestionuje też ona stary mit o cnocie nagrodzonej - w życiu nie wygrywają wytrwałe żółwie, to tylko w bajkach potulny Kopciuszek w końcu dostał swojego księcia. A mimo to kobiety wciąż chcą czekać na takiego księcia, który wreszcie je zauważy:

jak przychodzi co do czego, [kobiecy] wolą stare mity. Chcą wierzyć, że zostaną odkryte za zamkniętymi drzwiami, akurat kiedy będą świetnie wyglądać, właśnie kiedy myślały, że wszystko stracone, przez mężczyznę, który rzuci wszystko, nieważne co tam miał właśnie na biurku i prze-będzie kontynenty, aby je pokochać. Ach, gdyby co było prawdą. [...] No, bo który mit jest najpotężniejszy? [...] ten o zającu i żółwiu. [...] Ludzie go uwielbiają, a zwłaszcza kobiety. Zauważ, Haroldzie, że w moich książkach to zawsze dziewczyna skromna jak myszka zdobywa bohatera, podczas gdy pogardliwa kusicieika. z którą miał on wcześniej romans, wycofuje się zaskoczona z placu boju, aby już więcej nie powrocie. Żółw wygrywa za każdym razem.²⁷

Trudno powiedzieć, czy to czasy się zmieniły, czy może cnota zawsze wynagradzana była tylko w książkach? Jedno jest pewne: takie kobiety, jak Edith będą skazane na beznadziejne oczekiwanie, że coś się w końcu zmieni, że tym razem to zając przegra.

Romanse to nie tylko pseudoliterarura. Są to powieści, które mogą wiele zaoferować uważnemu czytelnikowi. Jak „Harlequiny" - ukazują istotę marzeń wielu kobiet, marzeń o świecie, w którym rządzi miłość. Jak powieści wiktoriańskie - ukazują kobiecy bunt i destrukcyjne instynkt)' tłumione przez kobiety. Współczesne romanse albo pomnażają marzenia, rozciągają je na miłość homoseksualną, odwracają je - jak np. The Passion; przedstawiają je „od kuchni" - jak The Life and Lomofa She Devil\ albo też ukazują, że w świecie współczesnym romans istnieje tylko w sferze marzeń - jak Hotel du Lac. Jedno jest pewne - jak mówi Tania Modleski - nie powinniśmy krytykować (nawet najgorszych) romansów, ale warunki, które sprawiły, że tego typu literatura jest potrzebna.

fijjMl * przejaw zwycięstwa czy klęski kobiet? O romansie dawniej i dziś 197

BIBLIOGRAFIA

Alexandcr, Flora. 1989. Contemporary Women Nmlists. London, New York, Melbourne, Auckland: Edward Arnold.

Armstrong, Nancy. 1987. Disire and Domestic Fiction. A Political History of the Nml. New York, Oxford: Oxford University Press.

Baldick, Chris. 1990. Concisi Dictionary of Literary Ternu. Oxford, New York: Oxford University Press.

Barthes, Roland. 1957 [1993]. Mythologies. [Transl. by Annette Lavers]. London: Vin-tage.    _|

Beer, Gillian. 1970. The Romance. London: Methuen

Belsey, Catherine and Moore, Jane (eds.). 1997. The Feminut Reader. Essays in Gender and the Politics of Literary Criticism. Houndmills, Basingsroke, Hampshire: Mac-millan Press.

Belsey, Catherine. 1994. Desire. Love Stories in Western Culture. Oxford, Cambridge: Balckwell.

Bronte, Charlotte. 1994 (1847).Jane Eyre. London, New York, Ringwood, Toronto, Auckland: Penguin Books.

Bronte, Charlotte. Dziwne los) Jane Eyre. Kraków: Drukarnia Wydawnicza im. W.L. An-czyca. [Jane Eyre. Tłum. Teresa Świderska]

Brookner, Anita. 1984. Hotel du Lac. London: Triad Pancher Books.

Cawelci, John G. 1976. Adunture, Mystery and Romana. Chicago, London: l!niversity of Chicago Press.

Cranny-Francis, Annę. 1990. Feminist Fiction. Feminist U sagę of Genenc Fiction. Cambridge: Policy Press.

Dixon, Jay. 1999. The Romance Fiction of Mills and Boon 1909-1990*. London: Univer-sity College London.

Elam, Dianę. „Feminism and the Postmodem: Theory’s Romance." in: Belsey, Catherine and Moore, Jane (eds.) 1997. 182-200.

Fowler, Bridget. 1991. Tbe AlienatedReader. Women andRomantic Literaturę in tbe Twen-tieth Century. New York, London, Toronto, Sydney, Tokyo, Singapore: Harvesrer Wheacsheaf.

Frye, Northrop. 1976. The Secular Scripture. The Study oftbe Structurt of Romana. Cambridge, Mass., London: Harnrd University Press.

Gilbert, Sandra and Gubar, Susan. 1979 [1984}. The Madwoman in tbe Attic. Tbe Wih man Writer and tbe Nwitmtb-Century Literary Imagination. New Haven, London: Yale University Press.

Hansson, Heidi. 1998. Romana Revived. Postmodem Romance* and tbe Traditm. Uppsala: Swedish Universicy Press.

Hawkins, Harriect. 1990. Classics and Trasb. Traditions and Taboos in High Literaturę and Popular Modem Genres. Toronto, Buffalo: Universicy of Toronto Press.

Heyer, Georgette. 1926 (1993). Tbese Old Sbades. London: Mandarin.