p1080012 (4)

Materiał był dokładnie dobierany i planowany, na przykład dział „Obrona przed nieprzyjaciółmi i niebezpieczeństwami" obejmował:

A badanie zjawisk zachodzących wśród istot żywych w celu uniknięcia lub przezwyciężenia niebezpieczeństw pochodzących ze środowiska materialnego, np. działanie wody. ognia, upadek ciężkich dał. silne wstrząsy, gazy trujące, trudzny mineralne;

A badanie reakcji istot żywych na ataki /c strony innych istot: roślin, zwierząt lub ludzi (np. pasożyty, rośliny trujące, /wier/ęta szkodliwe, niebezpieczne. jadowite).

Tematyka realizowana przez cały rok w poszczególnych miesiącach przedstawiała się w szkole l>ccroly'cgo następująco:

Pierwszy miesiąc środki obronne dziecka: krzyk, paznokcie, zęby. bicie, posługiwanie się bronią do uderzeń i rzutów, postawa nieruchoma, ukrywanie się, ucieczka, sposoby ochronne narządów (oko, ucho, nos itd.); środki i sposoby obrony u zwierząt i roślin (oprócz tych, którymi posługuje się dziecko), takie jak gruba skóra, łuska, kolec, barwa, kształt ciała, jad, postuwa nieruchoma itd.; sposoby, jakich używa człowiek pojedynczy lub w gromadzie dla swojej obrony lub zabezpieczenia własności (ogrodzenia, kraty, zamki, policja, sądy, więzienie, broń, twierdze, okopy);

Drugi I trzeci miesiąc różne możliwe formy pomocy dziecku ze strony środowiska w obronie przed niebezpieczeństwami; jeszcze raz były analizowane niebezpieczeństwa z uwzględnieniem również możliwej pomocy (zagadnienia te ujmowano w relacji: ludzie - zwierzęta - rośliny);

Czwarty i piąty miesiąc - niebezpieczeństwa grożące światu ludzi, zwierząt i roślin ze strony świutu mineralnego (kamienie, woda. dala lotne itp.) i obrona przed nimi;

Szósty i siódmy miesiąc obrona i rośliny (omawiano dokładnie dodatni i ujemny wpływ roślin na inne istoty).

Ósmy i dziewiąty miesiąc - obrona i społeczeństwo - niebezpieczeństwa płynące ze strony ludzi i pomoc rodziny, szkoły, społeczeństwa. Koniec dziewiątego miesiąca - zagadnienie: słońce, gwiazdy i obrona.

Dziesiąty miesiąc - powtórzenie i synteza materiału (Pasternak 1989, s. 63).

Szczegółowy plan pracy w szkole Dccroły‘ego obejmował zarówno odpowiedni materiał, jak też dobór różnych ćwiczeń oraz prac, jakie miały wykonywać dzieci. Ilustracją tego jest tabela I.

Dcaoly streszcza najważniejsze założenia swego programu w następujących punktach:

I) wprowadzenie w życic ciągłości materiału nauczania, opartego na poznawaniu dziecka i jego środowiska;

' 2) zastosowanie metody ośrodków zainteresowań;

-?3) podział przedmiotów nauczania oparty przede wszystkim na obserwacji, kojarzeniu i ekspresji;

	Mawtul	Prmdu- mmt Wyimuar	Wycmuki	Pruiiea		C-K— 11
				-wiole
Obserwacja Dercrminiim* Technologii Wyrażenie Uo»ne Pomiary Kojarzenie w c/auc Kojarzenie w pmlifau Rysunek Nauka o rooralnovn Ćwiczenia cielesne Wyrażenie przedmiotowe Czytanie Pisanie

• jon* co    >»■>»»>—-I *•••■■» »■* •    —ł.

ni««rt t-    -j- -r ----•-

IM.NI

-)4) ilość materiału dostosowana do różnych grup dzieci;

—^5) metody pracy oparte na działaniu, zainteresowaniach i postawie twórczej dziecka;

■ zfe) aktywność dziecka i jego twórczość rozwijają prace ryczrrc (w związku z ośrodkami zainteresowań) i stosowanie gier wychowawczych.

Cechy charakterystyczne programu są następujące:

•    szkoła musi odpowiadać swojemu celowi wychowania wszechstronnego, przygotowując dziecko do współczesnego mu życia społecznego;

•    przygotowanie to ma właściwy przebieg, jeżeli dziecko przystosowuje się w sposób praktyczny zwłaszcza do życia społecznego;

•    wprowadzenie w życic wymaga z jednej strony poznania przez dziecko swojej osobowości (poznanie swego, ja", a więc i swoich dążeń, potrzeb i celów), zdrugiej zaś • poznania warunków środowiska, w którym żyje. od którego zależy i w którym musi działać, ażeby realizacja jego potrzeb i dążeń przygotowała go do zrozumienia potrzeb, dążeń i ideałów ludzkości. Należy poznać wreszcie warunki tego przystosowania i sposoby współpracy, aby stać się świadomym członkiem społeczeństwa.

W szkołach belgijskich rów nież dzieci brały udział w opracowaniu programu nauczaniu. Ilamaidc pisze: „W czwartym roku dzieci sanie układają program nauki" (za: Muszyńska. Pańc/yk 1991. s. 13). W dalszej części autorka szczegółowo opisuje przebieg pracy nad przygotowaniem programu. Muter ud nauczania rsalizowany był w układzie koncentrycznym. Treści wprowadzane na niższym poziomic były ro/*/cc/:inc. uzupełniane w następnych lalach nauczania