p1080017 (4)

tych pruć dzieci obserwują kwinty drzew owocowych i tworzące się zawiązki <>w«t/>u\ Jeżeli podczas pracy w ogrodzie zaskoczy dzieci tleszcz, to tematem pogadanek mogą być zmiany spowodowane tym zjawiskiem atmosferycznym. Lącry aę z tym praca « ogrodzie, gdyż trzeba ratować rośliny, które ucierpiały od ulewy: podnosić z ziemi, podpierać, przekopywać ujście dla wody. Dopiero wówczas d/ieci przekonają się. jak potrzebne są bruzdy i rowy.

Pod koniec roku szkolnego wyraźnie zarysują się efekty pracy dzieci: w klasie, na oknach, pełno wyhodowanych prac* nic kwiatów, w ogrodzie warzywa i kwinty. Dzieci to wszystko znają to owoce ich ciężkiej, ale przyjemnej pracy.

Pozłota II

Na poziomic 11-oiiodktcm zainteresowania będzie dziecko i przyroda, ze r^Tgr¹")" zwróceniem uwagi na pidcę * Ogrodzie P«ilŁŚ£1U *viL:.a pogadanek będą okocc i warzywa wyhodowane przez dzieci w OCTodzie szkolnym. W tym edu dokonujemy z dziećmi syntezy przebiegu ich prac w ogrodzie, przypominamy, jak rosły i rozwijały się rośliny. W len sposób w umyśle dziecka powstaje jasny obraz rozwoju rośliny oraz warunków potrzebnych do tego rozwoju. Porównując efekty własnej pracy i pracy ogrodnika, dzieci znajdują wytłumaczenie, dlaczego nie wszystkie warzywa jednakowo wyrosły, lecz jedne są większe, a inne mniejsze. Stopniowo, korzystając z pomocy nauczyciela i informacji ogrodnika, znajdują przyczynę: albo było za mało nawozu, albo były źle pielęgnowane - zbyt rzadko podlewane, zarośnięte chwastami albo posadzone w cieniu. Równocześnie zaznajamią się dokładniej z wyglądem warzyw, ich użytecznością, robiciiicin przetworów i .przechowywaniem (przechowywanie w piwnicy wycieczka; suszenie jarzyn, wyrób konserw, kwaszenie kapusty i ogórków iip.), a także zrozumieją przyczynę, dla której płody te musimy zebrać i zabezpieczyć przód nadejściem zimy.

Dzieci poznają następnie pracę rolnika w jesieni (wycieczki). Zrozumieją, że praca ta nic kończy się zbiorem płodów i przechowywaniem ich (układanie w sterty, zwożenie do stodół, dołowanie, przechowywanie w piwnicach), gdyż zaraz po zbiorze lub równocześnie z nim następuje uprawa zbóż ozimych. Ponieważ w ubiegłym roku dowiedziały się. w jaki sposób przetwarza się mąkę na chleb. w tym roku poznają kilka gatunków zbóż (np. pszenicę i żyto), sposób ich oczyszczania (wycieczka) i przeróbkę na mąkę (najpierw w klasie próbują zrobić mąkę. trąc zboże między kamieniami przez siebie przyniesionymi, potem urządzają wycieczkę do młyna). Po zaznajomieniu się z pracą rolniku przy zasiewie oziminy robią to samo na swych /agonkach w celu zaobserwowania ciągłości i różnorodności pracy, jaką różni ludzie wykonują, aby otrzymać bochenek chicha. Obserwując pracę rolnika (orka. bronowanie), przekonają się o potrzebie spulchniania ziemi (kiełkowanie roślin, nawodnienie), a przez

W

porównanie swej pracy w ogrodzie z pracą rolnika na roli jasno zarysuje się w umysłach dzieci zrozumienie wysiłku potrzebnego do lej pracy, a ukże zrozumienie użyteczności zwierząt domowych Przekonają się. że człowiek, w zamian za pracę zwierząt, opiekuje się mmi. Mara się dla nich o pożywienie, daje im schronienie na zimę. gdy tymczasem zwierzęta dziko żyjące same muszą

0    siebie dbać i zabezpieczać się przed zimą Dzieci poznają więc zwierzęta nic tylko domowe, lecz także żyjące w okolicy zwierzęta dzikie: wiewiórki, wrony, kawki, wróble, ewentualnie zające, lisy; zrozumieją przyczynę odlotu ptaków na zimę. Obicrwuia równocześnie świat roślinny i zmiany w nim zachodzące (jesienne zabarwienie, więdnięcie « opadanie bici. opadanie owoców) oraz przyczyny powodujące te zjawiska.

Skoro dzieci poznają już nieco życic świata roślinnego i zwierzęcego, jego zależność od zmian atmosferycznych, przechodzą do zrozumienia korzyści, jakie człowiek ..czerpie .z. przyrody. Świni roślinny doMarc/a pożywieniu opału

1    mieszkania, ś^iąt zaś zwierzęcy pożywienia i ubrania Dzieci rozszerzą zakres posiadanych .wiadomości ,Q. pożywieniu i uzupełnią go informacjami o produktach dostarczanych człowiekowi przez świat zwierzęcy, a następnie omówią sposób wyrobu ubrań z materiałów dostarczanych przez zwierzęta. W związku z tym poznają wyprawę skór na obuwie i futra (wycieczka do garbarni i kuśnierza, próba wyprawy skórki z królika lub zająca w klasie). Samo ubranie nie zabezpieczy jednak człowieka, dlatego ze świata roślinnego czerpie on jeszcze inne korzyści, do których należy przede wszystkim uzyskanie materiałów na budowę mieszkania. W tym celu dzieci najpierw zapoznają się bardzo ogólnie /. budową i wyglądem mieszkań wiejskich, później domów miejskich, aż dojdą stopniowo do różnicy, jaka istnieje między nimi. Przy sposobności zaznajamiają się z materiałami świata nieożywionego, z którego człowiek również korzysta w walce z warunkami atmosferycznymi (glina, kamień, wapno, cement, przeróbka gliny na cegły, dachówka, papa. w razie możliwości - co jest uzależnione od poziomu intelektualnego uczniów budowa domu z drzewa i cegieł). Omawiając sposób budowy mieszkań, dzieci dowiadują się, w jaki sposób zużytkowuje się odpady dostarczane przez świat roślinny, nie nadające się już do przeróbki budowlanej (odpadki drzewa; opal - trociny i wióry: ogacanie chat wiejskich, opakowywanic różnych przedmiotów, posypywanie mieszkań trocinami itp.).

Od czasu do czasu dzieci wychodzą d.o ogrodu, sadu i na pole w celu zaobserwowania, jak zachowuje się świat roślinny i zwierzęcy w- związku ze 'źfldanami-.pór.rokii. i różnicami temperatury (każdą zaobserwowaną zmianę przedstawiają w.formie rysunku względnie wycinanki, dckoruiąc w ten sposób izbę szkolna). Zimą obserwowały, że ziemia pod warstwą śniegu nic jest zamarznięta. Doszły zatem do wniosku, że śnieg zabezpieczył zasiane ziarna przed mrozem, który mógłby je łatwo zniszczyć. Z nastaniem zas wiosny obserwują stopniowe budzenie się przyrody do życia, zauważą topnienie śniegu, poznają nowy, nic znany im żywioł, jakim jest woda wiosną (zaobserwują topnienie śniegu i wylew rzeki).