P1080036

potrzebę zmiany gotyckiego przecież chóru, tak by uzyskał on formę godną katedry królewskiej. Władysław Jagiełło, wystawiając w ambicic katedry dokument, w którym zastrzega sobie modły za siebie i małżonkę Annę oraz za zmarłą królową Jadwigę wbudowanej aktualnie kaplicy mansjonarskiej, niejako potwierdza, że królewski charakter katedry jest nie tylko roszczeniem środowiska poznańskiego, ale i stanem przez króla uznawanym, falc więc program chóru katedry poznańskiej widzimy tylko po części jako naturalny rozwój formalny w obrębie polskiego typu katedralnego, przede wszystkim jednak został on uwarunkowany poszukiwaniem formy właściwej dla katedry królewskiej. Przykład katedry praskiej wyraźnie pokazywał, że właściwej dla katedry królewskiej formy poszukiwać należy we wzorach stworzonych w rozwoju gotyckiej katedry francuskiej, traktowanej w Europie jako architektura królewska. W Pradze zgodność z tymi wzorami zapewniła obecność francuskiego architekta Macieja z Arras, który gwarantował też posłużenie się formą awangardową. W Poznaniu architekt wywodzący się z kręgu architektury zachodniopomorskiej uznał za celowe posłużenie się formami tradycyjnymi jako bardziej wymownymi w sferze znaczeniowej. Skomponował oryginalną całość z form zaczerpniętych z różnych okresów rozwoju architektury katedralnej, tych aktualnych i tych, które już wyszły z użycia.

jako dwie pełne kondygnacje. Podstawową więc ideąwpnfe.; I waniu chóru poznańskiego po roku 1380 i 1403 była SipżliwiM 1 na rekonstrukcja schematu katedralnego niejako wbrew aktuabn> tendencjom stylistycznym. Ten kierunek poszukiwań twóro, i katedry poznańskiej wyznaczył cały dotychczasowy rozwój p* I skich katedr. Powolne dochodzenie do pełnego programu 1$. I dralnego trwało ponad półtora wieku, dzielącego gotyckie pi I czątki chórów katedralnych we Wrocławiu i Poznaniu, i pij,-. 1 gotyckie zakończenie w chórze katedry poznańskiej.

To, że rekonstrukcja pełnego programu katedry dokonań* I właśnie w katedrze poznańskiej, nie jest tylko przypadkiemw. nikającym z późnego okresu powstania chóru poznańskiej I chociaż i tego aspektu nie należy lekceważyć. O szczególnej r&1 dze katedry poznańskiej zadecydowała zdaje się jej historia. Fe I wybudowaniu w XIV wieku nowego korpusu nawowego po I środku kościoła ustawiono tumbo wy nagrobek pierwszego tek Polski Bolesława Chrobrego. Długosz fundację tę przypisał Kazi mierzowi Wielkiemu. Żadne inne źródło wiadomości tej jedni nie potwierdza. Zdaniem A. Gąsiorowskiego bardziej prawdopa I dobna wydaje się fundacja sarkofagu z inicjatywy środowisk wet I kopolskich w okresie wielkopolsko-małopolskiej rywalizacjipc I śmierci Kazimierza Wielkiego, a przynajmniej po spisaniu less-1 men tu dla Kazka słupskiego. Naszym zdaniem, wprowadzeni pośrodku katedry nagrobka Chrobrego kosztem być może Pra-mysia II, o czym piszemy niżej, wskazuje na zaangażowanie li I że dworu królewskiego. Niezależnie do kogo należała inicjatywa wystawienia tumby grobowej, poświadcza ona pojawienie aę I w Poznaniu idei katedry królewskiej. Formy korpusu jeszcze a I to nie wskazują, wzorowano się bowiem na typie śląskiego bazy I tikowego kościoła miejskiego, który to wzór, poza katedrą I zastosowano w Poznaniu także w kościele famym pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Wystawienie pośrodku katedry tua-by Bolesława Chrobrego, jest świadectwem powrotu w Po®-niu w 2 połowie XIV wieku do wielkiej tradycji Wielkopolski jako kolebki państwa polskiego. Przywrócenie tej tradycji wywołał

82